Wat je moet weten over melkproducten….vanuit het oogpunt van de TCM

Sluiten

Kom er ook bij!

Meld je aan voor mijn nieuwsbrief. Zo kun je al lezend iets voor je gezondheid doen. Als WELKOMSTCADEAU ontvang je mijn E-BOOK ‘Weg vermoeidheid – In 5 stappen meer energie met de Chinese voedingsleer’.

10/08 2015

‘Is melk dan eigenlijk zo slecht?”, word ik vaak gevraagd door mijn cliënten.

Nee, is het correcte antwoord. Melk en andere dierlijke melkproducten zijn niet per se ‘slecht’.  Ze kunnen juist ook medicinaal werken. Maar ze moeten wel passen bij iemands conditie en individuele gezondheid.

In de Chinese voedingsleer spelen dierlijke melkproducten een ondergeschikte rol. Als we kijken naar de (voedings)geschiedenis van melkproducten in China, dan valt op dat er maar een paar provincies in China waren waar kleine hoeveelheden dierlijke melkproducten werden geconsumeerd.

In de 3e tot 7e eeuw na Chr. kregen dierlijke melkproducten iets meer betekenis. Dit kwam door de invloed van het boeddhisme en door het toegnomen contact met andere volkeren. Melkproducten werden echter nooit ‘puur’ gebruikt, maar gedeeltelijk gefermenteerd en verder verwerkt in andere spijzen. Roomboter en melk werden met name voor zoete gerechten gebruikt. Gefermenteerde melk werd gebruikt in soepen en sauzen. Het drinken van melk was niet gebruikelijk.

Dierlijke melkproducten werden in bijna alle geneeskundige diëtetiekboeken vermeld: alle dierlijke melkproducten – inclusief moedermelk – bouwen Bloed op en bevochtigen het lichaam. Ze zijn voedzaam en hebben een sterke relatie met het element aarde en de zoete smaak. De diëtetiek-literatuur benadrukt dat het gebruik van dierlijke melkproducten met name was voorbehouden voor zieke of oudere mensen.

Als we kijken naar andere traditionele keukens, dan valt op dat melk en melkproducten nauwelijks een rol spelen. In 2008 reisde ik voor het eerst naar het Midden Oosten. Wat stond ik raar te kijken toen ik voor het eerst zag hoe in een restaurant een glaasje geitenmelk werd geserveerd: de melk was helemaal groen. Wat bleek: er zaten veel verse keukenkruiden doorheen. Vanuit het oogpunt van de traditionele voedingsleer is dit heel slim. Mensen weten gewoon uit ervaring dat melk heel moeilijk verteerbaar is en serveren de melk daarom met ‘verteringshulpmiddelen’ in vorm van verse kruiden. Ik wilde toen ook nog weten hoe vaak dit werd gedronken. ‘Maximaal twee à drie keer per maand’, was het antwoord.

Vanuit het oogpunt van de TCM is dit heel verstandig, want in deze hoeveelheden en met deze frequentie krijgt de melk een medicinale werking.

Hieronder licht ik de werking van enkele melkproducten volgens de Chinese diëtetiek verder toe. Mocht je minder geïnteresseerd zijn in deze TCM-uitleg, kijk dan snel beneden naar de zeven concrete tips hoe je het beste kunt omgaan met dierlijke melkproducten.

Koemelk
In China werd niet alleen de melk van de koe, maar ook van de wilde buffel (in het zuiden van het land), gebruikt.
Thermische werking: neutraal
Relatie met het orgaansysteem: Maag, Milt, Long, Dikke Darm
Indicaties: leegte, bouwt lichaamssappen op, bevochtigt, laat Qi dalen
Contra-indicaties: damp, slijm

Room en roomboter
In het Chinees wordt er geen verschil gemaakt tussen roomboter en room. Allebei worden gezien als vetbestanddeel van de melk.
Thermische werking: neutraal
Relatie met het orgaansysteem:  Milt, Long, Nieren
Indicaties: leegte, Yin deficiëntie, droogte
Contra-indicaties: damp, slijm

Yoghurt
Thermische werking: koud
Relatie met het orgaansysteem:  Lever, Maag
Indicaties: Yin deficiëntie, droogte, constipatie
Contra-indicaties: damp, slijm, Yang deficiëntie

Kaas
De thermische werking en de relatie met het orgaansysteem is afhankelijk van het soort kaas. Hier beschrijf ik alleen de werking van de ‘gewone’  kaas, zoals Gouda en Edammer. Trouwens, hoe kruidiger en droger de kaas is, hoe minder de kaas het lichaam bevochtigt.
Thermische werking: neutraal, tendens verwarmend
Relatie met het orgaansysteem: Milt
Indicaties: droogte, zwakte
Contra-indicaties: damp en slijm

Melkproducten van de geit en het schaap zijn trouwens thermisch gezien iets warmer dan de varianten van koemelk. Ze zijn ook iets minder bevochtigend. Dit verklaart waarom – vanuit het oogpunt van de Chinese diëtetiek – producten van schapen- en geitenmelk over het algemeen beter worden verdragen dan koemelkproducten.

Het valt op dat alle melkproducten een (sterk) bevochtigende werking hebben. Dat betekent dat je ze moet vermijden als je last hebt van damp en/of slijm. Voorbeelden van damp en slijm zijn: loopneus, frequente verkoudheid, plakkerige ontlasting, schimmelinfecties, overgewicht, tumors.

De kwaliteit van de melkproducten speelt natuurlijk ook een rol. Melk van dieren die vrije uitloop hebben, is hoogwaardiger dan melk van koeien die alleen binnen staan en antibiotica krijgen toegediend.

Zeven tips voor het gebruik van dierlijke melkproducten

  • Vermijd maaltijden die uitsluitend gebaseerd zijn op melk of melkproducten, zoals yoghurt met muesli, kwark met fruit, smoothies op basis van yoghurt. Volgens de traditionele keukens zijn melkproducten altijd (hooguit!) een aanvulling op een gerecht. Ze vervangen nooit een complete maaltijd.
  • Melkproducten worden het beste verdragen als je ze combineert met gekookte gerechten, bijvoorbeeld een scheutje room in een kerriegerecht of een beetje Parmezaanse kaas bij rijst en groenten.
  • Probeer een keertje om minimaal vier weken af te zien van alle dierlijke melkproducten. Dit houdt ook alle schapen- en geitenmelkproducten in. Je zult versteld staan hoe licht je je ineens gaat voelen.
  • Roomboter en ghee zijn uitzonderingen. Deze zijn al eeuwen beproefd en kun je prima verder gebruiken in je keuken. Ghee is trouwens geklaarde boter en wordt met name gebruikt in de Ayurvedische keuken.
  • Vergeet niet: ook vla, crème fraîche, toetjes, fristi, etc zijn melkproducten of bevatten een groot gedeelte aan melk. Ook deze zou je moeten vermijden, wil je damp afvoeren.
  • Melk drinken is niet nodig. Zo goed als alle traditionele keukens reserveren melk voor kleine kinderen.
  • Voor papjes kun je prima overstappen op plantaardige melk, zoals rijstmelk, quinoamelk of amandelmelk. Let op met het overmatige gebruik van sojamelk en sojaproducten zoals soja-yoghurt en sojavla. Soja werkt ook bevochtigend en is tegenwoordig vaak ook van slechte kwaliteit.

Commentaren (17)

  1. Beste Jutta,

    Dank voor dit interessante stuk. Zelf gebruik ik graag en dagelijks melkproducten: havermout met (koe)melk, yoghurt/ kwark met cruesli. Pure melk drink ik nog maar af en toe. Omdat ik regelmatig sport vraag ik me af of ik mijn “energieniveau” nog zou kunnen verhogen door minder vaak melkproducten te gebruiken. Is plantaardige melk een goed (dagelijks) alternatief of geldt ook daarvoor binnen de TCM: max. enkele keren per maand? En wat vind je van sojadrink (waterbasis) i.p.v. sojamelk?
    Ik zal in elk geval eens de melkproducten enkele weken schrappen, al heb ik het idee dat 2 broodmaaltijden per dag ook veel energie kosten en niet alleen energie geven…

    Bij voorbaat dank!

    Davy Reijnders

    1. Beste Davy,
      Ik denk zeker dat je meer energie krijgt door een tijdje de melkproducten weg te laten. Warme melk met honing is immers een huismiddel om goed te kunnen slapen. Deze licht slaapwekkende werking hebben – volgens de TCM – alle melkproducten. Dat wil zeggen als deze ‘slaapmiddeltjes’ wegvallen, dan krijgen de meeste mensen automatisch meer energie.
      Je kunt de yoghurt vervangen door een warme pap te eten, maar ook een goed gevulde soep is fijn, of gebakken eieren met groenten.
      Groeten, Jutta

  2. Eindelijk eens goede informatie over het gebruik van melk- en melkprodukten.
    Mijn echtgenoot heeft al 15x een behandeling/operatie ondergaan in diverse ziekenhuizen wegens slijmvorming in de sinussen. Omdat wij veel belangstelling hebben voor de 5-elementen voedingsleer heeft hij ’n maand lang geen enkele soort kaas en yoghurt gegeten en Jutta heeft gelijk; mijn man voelde zich veel beter. Sindsdien is hij het gebruik sterk gaan minderen en neemt soms wat geiten- of schapenkaas.
    Wat bovendien voor mij mooi meegenomen is: het snurken is veel minder geworden!

  3. Beste Jutta,
    Bedankt voor deze fijne informatie. Ik ben zelf alweer flink geminderd met melkproducten en begin het verschil te voelen, maar het kan nog beter.
    Nog een vraag. Je schrijft bijvoorbeeld dat in traditionele keukens melk werd gereserveerd voor kleine kinderen. Wat is een gezonde hoeveelheid voor mijn tweejarige zoontje? Hij krijgt intussen geen borstvoeding meer.
    Bedankt alvast.

    Vriendelijke groet,
    Nicoliene

    1. Beste Nicolien, Je zoontje hoeft geen melk te drinken. Je kunt wel kleine hoeveelheden geiten- of schapenmelkproducten geven. Het liefst in combinatie met gekookte gerechten. Bijvoorbeeld een beetje geitenyoghurt mengen met een warme pap. Af en toe kun je ook pap bereiden op basis van geitenmelk, maar dan zou ik de geitenmelk verdunnen met water.

  4. Hallo Jutta,

    Ik eet zo graag magere kwark met fruit en met of zonder havermout..

    Ik wil dit eigenlijk niet weglaten.
    Is het handig om dit ‘lauw’, te eten?
    Dus dat het een nachtje buiten de koelkast heeft gestaan?

    Alvast bedankt voor je reactie.

    Martine

    1. Beste Martine, Ook op kamertemperatuur heeft kwark een verfrissende thermische werking. Wat kwark ook moeilijk verteerbaar maakt (volgens de TCM) is het slijmvormende effect. Dit verandert niet – ook zou je de kwark verhitten.

    2. Beste Martine, Ook op kamertemperatuur heeft kwark een verfrissende thermische werking. Wat kwark ook moeilijk verteerbaar maakt (volgens de TCM) is het slijmvormende effect. Dit verandert niet – ook zou je de kwark verhitten.

  5. Beste jutta,
    Hoe zit het met lactosevrije melkproducten? Of heeft de verteerbaarheid van zuivel niets met de lactose te maken?

    1. Beste Netty, Vanuit de TCM heeft de verteerbaarheid inderdaad meer met het hele product te maken dan allen met de lactose. Lactose vrije melkproducten zijn geen echt alternatief omdat ze ook extreem bevochtigend (slijmvormend) werken en tot dezelfde klachten kunnen leiden.

  6. Beste Jutta,

    Interessant artikel. Ik ben zelf al op leeftijd en gebruik yoghurt en melk om osteoporose tegen te gaan (familiekwaal). Wat kan ik doen om toch voldoende eiwitten te eten als ik de melk en yoghurt ga weglaten?

    Mvg
    Gerda

    1. Beste Gerda, dit is een bekend verhaal. Inderdaad wordt vaak melk (melkproducten) geadviseerd om osteoporose tegen te gaan. Maar dit lost vaak het probleem niet op. Vaak krijgen mensen spijsverteringsklachten en de osteoporose wordt er ook niet beter op. Algemeen kun je overstappen op peulvruchten (mocht je vlees eten, dan vlees, maar ook vis en ei). Ook in zeewier zit veel calcium. Kijk ook naar voedingsmiddelen die de opname van calcium juist belemmeren of je calcium kosten: koffie, suiker, zwarte thee, cola.

  7. Beste Jutta,
    Na zoveel hierover gelezen te hebben van jou (en ook toegepast), heb ik toch nog een vraag. Ik eet geen vlees, wel vis af en toe, en eet dus elke dag yoghurt/kwark en kaas omdat ik anders te weinig eiwitten binnenkrijg en daar krijg ik dan last van. Als ik de yoghurt/kwark schrap, hoe kom ik dan aan voldoende eiwitten? Als ik dat moet repareren met meer peulvruchten, dan moet ik buiten proporties veel peulvruchten eten, dat werkt niet.Dus ik zoek een oplossing hiervoor. Ik heb nog steeds regelmatig last van damp, en volgens mijn acupuncturist een tekort aan yin. Heb jij een tip? Zou het ook helpen, als ik het havermoutontbijt laat staan? Dank je wel en veel groetjes, Iris

    1. Hallo Iris,
      Helaas kan ik op afstand geen advies geven. Hiervoor zou ik eerste je type stofwisseling moeten kennen. Het is inderdaad zo dat dierlijke melkproducten tot damp kunnen leiden. Eet je wel eieren? Je zou een omelet als ontbijt kunnen eten.
      Hartelijke groet, Jutta

  8. Beste Jutta, Ik neem bijna nooit koezuivel ,maar nam af en toe een flesje biologische geitenkefir (200 ml) voor mn darmen. Nu ben ik twee weken geleden in het ziekenhuis beland met een ontstoken galblaas en nu thuis verder herstellende. Ik eet weer helemaal strikt (adh van boeken van barabara temelie,jou en en marijke de waal-malefijt. ) omdat ik mijn lijf weer wil helpen helen. De laatste jaren kwam er van koken vaak weinig en heb ik teveel en te vet vaak gegeten helaas. Maar nu dus weer heel erg gemotiveerd (het ziekenhuis was een hel) . Ik had voor mijn opname al bio boodschappen besteld waaronder het flesje kefir. Is het verstandig dit nu te nemen nu de galblaas nog moet herstellen ? Huisarts en ziekenhuis weten van niks,in het ziekenhuis vroegen ze me zelfs of ik trek had in kipsate met pindasaus en bami met nootjes erover….en zeiden ze dat ik gewoon alles kon eten waar ik trek in had…..wat denk je,nemen of laten staan ? hartelijke groet, Caroline

    1. Hopelijk ga je snel weer herstellen. Veel beterschap! In de TCM is het bijna nooit het ene voedingsmiddel dat wel/ niet mag. Het gaat altijd om het hele voedingspatroon. De ene fles zou vast kunnen. Hartelijke groet, Jutta

Commentaar achterlaten

Meer weten? Boek een persoonlijk consult of kijk bij mijn cursusaanbod.