Een zusje voor oerbouillon-rund!

De Oerbouillon heeft een vaste plek in ons huishouden. Als mijn dochter zich niet lekker voelt of kouwelijk is: hup, pakt ze een Oerbouillon. Nadat mijn moeder aan haar gebroken voet moest worden geopereerd: Oerbouillon! Ikzelf pak regelmatig een flesje als kleine reset.

Zoals je misschien weet, is mijn stofwisselingstype het koolhydraat-type. Oftewel: de drukke (soms een beetje hyper-achtige) yogi. Ik voel me dus iets meer thuis in de vegetarische hoek en geef – wanneer ik vlees eet – de voorkeur aan kip. Rundvlees was nooit mijn eerste keuze. En terwijl de Oerbouillon altijd heel goed viel, ben ik toch extra blij dat er nu een nieuwe variant is, namelijk de Oerbouillon van kip.

Het werd tijd om met Christel bij te kletsen. Christel van der Meer is de oprichter van Oerbouillon. In een eerder blogbericht heb je al kennis met haar kunnen maken.

Jutta: Christel, eind januari heeft Oerbouillon tijdens de ‘Bioproductverkiezingen 2021’de Publieksprijs én de 2de prijs van de jury gewonnen. Wat een feest! Ik heb grote bewondering voor jou: binnen maar enkele jaren heb je van Oerbouillon een groot merk weten te maken. En zo te zien heb je sindsdien niet stilgezeten. Er is nu ook een bouillon van kip! Vertel, hoe kwam je op het idee om ook een bouillon van kip aan te bieden?

Christel tijdens de prijsuitreiking

Christel: Wat leuk, Jutta, dat je zo enthousiast bent. Het idee was er eigenlijk al aan het prille begin van mijn avonduur in 2016. Het begon allemaal met het jullie wellicht bekende boek van Paul Pitchford. In dat boek beschrijft hij de 3 voedingsmiddelen (zeewier, tarwegras en bouillon van botten) die de Nier-Jing beïnvloeden en zelfs levensverlengend zouden zijn. Oerbouillon Kip is natuurlijk lekker verwarmend en voor sommige mensen nog beter dan Oerbouillon Rund, maar daar kun jij vast nog meer over vertellen, Jutta. Daarnaast is Oerbouillon Kip ook heerlijk van smaak en persoonlijk vind ik de afwisseling heel erg fijn.

Jutta: Als we kijken vanuit het TCM-perspectief, dan versterken beide soorten het midden en de qi. Kippenvlees is thermisch warmer dan rundvlees. Beide vleessoorten bouwen bloed op, waarbij kip een nog sterker effect heeft op het lever-bloed. Bij een kinderwens kan kippenvlees helpen bij de innesteling. Tijdens de zwangerschap kan het de foetus stabiliseren. Na de bevalling helpt de ‘samentrekkende’ werking van kip om nog beter te herstellen. Vanuit de leer van de stofwisselingstypes bekeken, is kip in principe voor alle types geschikt.

De koolhydraat-types vinden rundvlees vaak niet zo lekker. Maar bij mij, koolhydraat-type, heeft ook de Oerbouillon Rund het altijd heel goed gedaan. Nog een andere vraag: de botten voor de runderbouillon krijg je via de boerderij van je partner. Waar komen de kippenbotten vandaan?

Christel: De runderbotten kwamen eerst van het bedrijf van mijn partner, maar omdat hij niet biologisch gecertificeerd is (hij houdt niet van keurmerken) komen ze nu van Ecofields. De kippenbotten komen van het Biologische-3 -sterren-Beter-Leven- bedrijf Kemper Kip.

Jutta: Is er een verschil in het kook- of maakproces met de bouillon van rund? Op welke dingen moet je extra letten?

Christel: Het kookproces is nagenoeg hetzelfde. We gebruiken botten en vooral gewrichten en – dit is belangrijk om te vermelden – we gebruiken geen vlees! Opvallend is dat bij Oerbouillon Kip er relatief meer botten nodig zijn om het net zo gelatineus te krijgen als de rundervariant. Oerbouillon Kip heeft een heerlijk frisse umami smaak en bevat iets minder zout dan Oerbouillon Rund. Er zijn andere kruiden gebruikt, waarbij in Oerbouillon Rund, tijm is toegevoegd. In Oerbouillon Kip gebruiken we peterselie en koriander.

Jutta: Leuk, koriander help tegen blokkades in het spijsverteringssysteem. Peterselie heeft volgens de TCM een extra werking op het lever-bloed.

Christel: Ah wat mooi, Jutta. Ook goed te weten dat Oerbouillon Kip kan bijdragen bij een kinderwens en bij het aansterken van een kraamvrouw. Dat is wat ik ook zo graag zie, dat Oerbouillon als “de ouderwetse fruitmand”, van mens tot mens gegeven wordt, juist in periodes van grote verandering, ziekte of herstel, omdat het de essentie voedt. Als een hart onder de riem. Of in het kader van de Nier-Jing 🙂  “Als een steuntje in de rug”.

Jutta: Heel veel dank, Christel, en veel succes met al je mooie werk!

Oerbouillon proeven?

Bestel via deze route? 

(Dit is géén affiliate link :-))

© foto’s: Christel van der Meer

3-daagse module voor therapeuten

Ik heb besloten om in mei/ juni 2021 nog een keer de drie-daagse module ‘TCM-voedingstherapie voor Milt en Maag’ aan te bieden. Deze richt zich tot professionals.

Let op: ik weet momenteel nog niet of ik deze module weer via de Zhong laat accrediteren of via een andere route.

Meer informatie kun je hier vinden.

Winnaars afgelopen win-actie

In mijn blog van januari heb ik twee slow calendars verloot. De winnaars waren E. Mens en G. Broere.

In het verleden heb ik best wat voedingstrends uitgeprobeerd. Het drinken van water met citroensap hoorde er niet bij. Al sinds mijn 20ste heb ik namelijk een gevoelige maag. Dat leidde zelfs een keer tot een griezelige maagspiegeling met daaropvolgend een poosje maagzuurremmers slikken. Wist ik toen veel van de TCM. Gelukkig is dat lang geleden. Er is al veel geschreven over het nut van het drinken van citroensap. Hier komt de visie van de TCM.

Waarom wél citroensap drinken?

Volgens veel experts helpt een glas water met het sap van een halve citroen om te detoxen. Daarnaast, aldus de Westerse kijk, zit er veel vitamine C in. En vitamine C is een goede anti oxidant en kan helpen tegen infecties. Ook bij het afvallen zou het helpen. (De reden weet ik even zo niet meer, maar het wordt vaak genoeg beweerd.)

Ook de TCM ziet trouwens iets positiefs in de citroen: de zure citroen heeft een ontspannende werking op de lever. Citroensap helpt om (kleine) stagnaties op te heffen.

Als je er goede ervaringen mee hebt, dan kun je zeker zo doorgaan. Want, zoals ik ook vaak tijdens adviesgesprekken benadruk: jouw lichaam heeft altijd het laatste woord.

Maar kijk ook eens naar de volledige visie van de TCM – die zoals bijna altijd wel een beetje kritischer is.

Waarom niet?

Volgens de TCM-literatuur heeft het gebruik van citroen(sap) ook contra-indicaties. Een daarvan is een milt-qi-leegte. Als je dit blog al langer volgt, dan weet precies wat dit is. Namelijk een zwakke spijsvertering met eventueel de volgende klachten: brijige ontlasting, trek in zoet, rommelige buik, winderigheid. Eventueel komt er ook een gevoel van koude bij (koude handen en voeten).

Een andere contra-indicatie is een zogenoemde maag-yin-deficiëntie. Een maag-yin-deficiëntie kun je vertalen met ‘een gevoelige maag’. Je maag reageert gevoelig op bepaalde voedingsmiddelen zoals bijvoorbeeld zure voeding, vette voeding en pittige voeding. In dit geval zou citroensap alleen nog meer irriteren.

Wat een absolute contra-indicatie is, is het zogenaamde maag-vuur. Als je last hebt van maag-vuur dan heb je behoorlijk wat maagzuurklachten en oprispingen. In veel gevallen ga je aan de maagzuurremmers – die trouwens in de zin van de TCM alleen het ‘geluidje’ uitzetten maar niet echt het vuur koelen.

Door water plus citroensap te drinken kun je ook nog aankomen. Dat geldt met name voor mensen met het stofwisselingstype ‘balanced’ en rood-vlees- en vet-type. Want deze twee types zijn niet gediend bij snacks of drankjes die uitsluitend uit koolhydraten bestaan. Citroensap laat de bloedsuikerspiegel pieken – en vervolgens weer crashen. Met het gevolg dat er grote trek optreedt, mensen cravings krijgen en gaan overeten.

Nu weet je waarschijnlijk ook dat het in de Chinese voedingsleer nooit om één specifiek voedingsmiddel of één specifieke gewoonte gaat die de boel uit balans brengt. Maar het gaat om het hele voedingspatroon.

Daarom geldt ook hier: zo nu en dan een glaasje citroensap kan zeker geen kwaad. Problematisch wordt het als je leidt aan milt-qi-deficiëntie of maag-yin-deficiëntie en citroensap langdurig inneemt.

Twee kleine tips

Limiteer de hoeveelheid

Als je per se citroensap wilt nemen, houdt het dan op een paar druppels per glas water. Dan kun je profiteren van het zetje (oftewel enkele enzymen), zonder dat er te veel koude binnenkomt.

Verwerk het sap in je ontbijt (of in een andere maaltijd)

Het sap komt minder hard binnen als je het mengt in je gekookte ontbijt. Denk aan een scheutje citroensap in je pannenkoekbeslag, omelet of soep.

                                                                                                                      ♥    (© foto: Pixpoetry – unsplash)

Lang heb ik tegen dit blogbericht aangehikt. Eerlijk gezegd had ik niet echt inspiratie. November hoort niet bij mijn favoriete maanden. Ook kan ik niet ontkennen dat er zijn momenteel niet zo veel ontwikkelingen zijn om echt vrolijk van te worden. Ik hoor steeds vaker van klanten en collega’s dat ze het zwaar hebben in deze tijden en dat ze niet weten of ze hun praktijk of studio open kunnen houden. Dat is zo jammer, want juist de alternatieve geneeskunde, inclusief de bewegingsleer, kan in deze tijd zoveel voor de gezondheid betekenen.

Theoretisch weet ik het natuurlijk allemaal wel: naar binnen gaan, in jezelf de verandering teweeg brengen. Diep in mijn hart weet ik wel: het komt goed! Maar praktisch vind ik het soms ook zwaar.

Toen kwam ik in een krantje de volgende uitspraak tegen:

“8 op de 10 vrouwen hebben last van koude voeten.

De oorzaak: Door hun hormonen produceren ze minder warmte dan mannen.”

Deze zin kon ik natuurlijk onmogelijk zo laten staan😊, dus ik herpakte me en sprong achter mijn laptop!

De uitspraak impliceert dat je bent overgeleverd aan je hormonen. En dat betekent dan ook dat je er niets aan kunt doen – behalve misschien bijsturen door hormonen te slikken.

Als je mijn blog langer volgt dan weet je dat de koudere lichaamstemperatuur het resultaat is van een te laag brandende interne kachel. En die kun je dus wél beïnvloeden. Dit is één van de klachten die je heel goed met voeding aan kunt pakken. Volgens de Chinese geneeskunde worden koude voeten veroorzaakt door een te lage ‘yang’. Oftewel je interne vuur brandt op een te laag pitje. In dat geval is er te weinig energie om het lichaam tot in de ‘uiteinden’ te voorzien van warmte.

Hoe komt dat?

Als je ‘s ochtends al begint met kwark en banaan dan komt er van buitenaf helemaal geen warmte binnen. In tegendeel: je spijsverteringsvuur moet zelfs een standje hoger gaan branden om de kou op te vangen.

Dit werkt net als je fornuis thuis: als je ijskoud water aan de kook wilt brengen zal dit altijd langer duren en meer energie kosten dan wanneer je lauw water neemt of water dat je in de waterkoker hebt voorgekookt.

De energievoorraad is natuurlijk niet onbeperkt en uiteindelijk moet er op andere plekken worden bespaard.

Een goed werkend verteringsvuur is levensnoodzakelijk. Warme voeten zijn dat niet. Dan is de keuze snel gemaakt: je lichaam zal eerst proberen om je spijsverteringsvuur brandende te houden. De voeten krijgen hier geen voorrang.

Als je de koude voeten vanuit dit oogpunt bekijkt, dan is er ook al direct een oplossing, namelijk: warmte toevoegen.

Ik heb hier al vaak over geschreven, daarom alleen kort de meest belangrijke punten:

• Gebruik je fornuis en oven: kook, wok, stoom, bak. Het externe kacheltje helpt je om aan warmte te komen.
• Eet minimaal twee keer per dag een warme maaltijd. Vermijd rauwkost en fruitmaaltijden. Deze koelen namelijk te veel af.
• Begin al met het ontbijt: gebakken eieren, omelet, (glutenvrije) pannenkoekjes met spek, soep, inmiddels ken je het natuurlijk al.
• Je hoeft de maaltijd niet altijd warm te eten; ‘koude’ gerechten op basis van gekookte ingrediënten doen ook hun werk. Denk aan aardappelsalade, eiersalade, koude gehaktballetjes, koude kippenvleugels, rijstsalade, linzensalade.
• Gebruik fruit als aanvulling – en niet als hoofdgerecht. Ook koude sapjes zijn af te raden – in ieder geval in grote hoeveelheden.
• Wees voorzichtig met producten uit de diepvries. Helemaal voorkomen kunnen we dit niet. Maar het helpt helaas niet om veel op voorraad te koken en vervolgens alles in te vriezen. Ook al warm je de diepvriesmaaltijd later op, je lichaam voelt dat er maanden aan koude aan het product is toegevoegd.
• Drink warm water. Uit de Quooker of waterkoker is prima. Doe het gekookte water in een thermosfles dan heb je de hele dag ‘warmte’ voor je interne kachel.

En de hitte dan?

Dit principe werkt natuurlijk ook de andere kant op. Als  je het te warm hebt – zeg maar een soort van opvliegergevoel – dan kun je je hormonen natuurlijk de schuld geven. Dan is het ‘gewoon’ de overgang. Niets aan te doen.

En Westers gezien klopt dit: de overgang heeft gewoon te maken met je hormonen.  Maar dat verklaart niet, waarom er ook heel jonge vrouwen van 25 zijn, die last hebben van een koortsachtig gevoel en nachtzweet. Of mannen.

Maar je kan er ook anders naar kijken: Als je nachtzweet voelt, hete voeten en opvliegers, dan is er volgens de TCM een tekort aan koeling. Vaak gaat dit gepaard met droogte in het lichaam: droge ogen en slijmvliezen, droge huid en droog haar. Je lichaam heeft te weinig ‘sappen’, vloeistoffen en bloed – oftewel yin – om de koeling in de gaten te houden.

Het is net een motor die op volle toeren draait, maar waar te weinig koelvloeistof is bijgevuld. Op een gegeven moment wordt de motor heet, wordt broos en het materiaal droogt uit.

Ook hier heb ik al eerder over geschreven. Om het kort samen te vatten: als je hitte voelt, dan kun je de volgende dingen in je voeding veranderen:

Ten eerste is het heel belangrijk om alle verhittende en uitdrogende voedingsmiddelen te vermijden of ten minste te verminderen. Dit is de meest belangrijke stap.

• Vermijd hete kruiden en specerijen zoals chili, kerrie, gember, kaneel. Denk hierbij ook aan kruidenmengsels zoals sambal en vooral ook aan thee zoals chai en yogithee.
• Vermijd – naast verhittende thee-ingrediënten – ook uitdrogende theesoorten zoals groene thee en zwarte thee. Deze verhitten niet, maar de uitdrogende werking kost je lichaam waardevolle ‘koelvloeistof’.
• Ook koffie en granenkoffie drogen uit.
• Gluten en tarwemeel werken tevens verhittend. (En Westers gezien hebben ze ook daadwerkelijk invloed op de hormoonhuishouding.)

De tweede stap is het benadrukken van verfrissende voeding zoals gestoomde groenten (voeg later genoeg vet toe).

• Stoom, kook, blancheer, gebruik ‘sappige’ bereidingen.
• Eet bouillon en soep: bouillon met kalkoen en eend is hier bijzonder waardevol omdat deze vleessoorten het lichaam koelen en – zoals de eend – ook bevochtigen.
• Gebruik zo nu en dan zeewier (heel goed voor de yin-opbouw).
• Neem af en toe peer en watermeloen (natuurlijk niet uitsluitend, maar aanvullend), want deze twee fruitsoorten bouwen sappen op en geven een beetje verkoeling.

Wees geen slachtoffer

Laat je niet afschepen. Wees geen hulpeloos slachtoffer van je hormonen, maar ontdek je eigen kracht weer. Als je het ‘aan de hormonen’ wijdt, dan lijkt het alsof je er aan overgeleverd bent. Het lijkt zelfs alsof het buiten je lichaam om gaat;

Kijk vooral wat je wèl kunt doen. Op voeding heb je in ieder geval invloed en je kunt er morgen al mee beginnen. In sommige gevallen zal een aanpassing van het voedingspatroon niet voldoende zijn.

Weet dat er in de TCM altijd aanvullende therapieën zijn zoals acupunctuur, shiatsu en kruiden.

Korting voor jou op de Slow Calendar

Dit kwam net op het goede moment. Een heel leuk product van Romy Barendse en Emily van Vught: de Slow Calendar.

Romy zegt dat we ons als mensen veel meer zouden moeten overgeven aan de natuurlijke cycli van de natuur. Gelijk heeft ze, in deze rare tijden misschien meer dan ooit. Dit maakt dat we weer in verbinding komen met onszelf.

Romy en Emily hebben de Slow Calendar gemaakt om je hierbij te begeleiden. De kalender helpt je om te vertragen, meer in het nu te zijn en in jouw natuurlijke flow te leven. De inhoud bestaat uit 12 individuele kaarten met ieder een eigen thema. Deze zijn gebaseerd op een combinatie van oosterse wijsheden – de energetische seizoenen vanuit de I-tjing en de Chinese vijf elementenleer – en moderne astrologie. Het is trouwens geen kalender om afspraken in te plannen, of verjaardagen op te schrijven.

De Slow Calendar is heel mooi vormgegeven en met liefde voor moeder aarde gedrukt op papier dat deels gerecycled is en deels is gemaakt van stro.

Couponcode voor jou

Wil je de Slow Calendar bestellen? Voor jullie, en alleen voor jullie 😊, heb ik korting kunnen regelen: als je de couponcode juttakoehler intoetst, krijg je 5 Euro korting op de bestelling. (En nee, dit is géén affiliate link, ik verdien er helemaal niets aan…even voor de goede orde).

Deze actie loop tot 10 december 2020. De kalender wordt rond 20 december 2020 verzonden. Verzending naar België is mogelijk en het pakket past door de brievenbus.

Wat moet je doen als je gebruik wilt maken van de korting?

• Ga naar www.slowcalendar.nl
• Gebruik bij ‘couponcode’ de code juttakoehler in en klik op ‘waardebon toepassen’. Ga door met de bestelling.
• Heb je vragen over het product of over de bestelling, neem dan contact op met Romy of Emily.

Ik kan zelf niet wachten tot ik hem binnen heb: want ‘slow’ en ‘ontspannen’ dat heb ik in deze enerverende tijden toch best wel nodig.

Een lieve groet, Jutta

Ik ben saai. Ongezellig. Soms doe ik moeilijk. En raar ben ik ook.

Wanneer ik dit te horen krijg? Bijna altijd als mensen die me niet kennen, horen dat ik geen alcohol lust. Dat ik niet mee hoef te borrelen. Dat ze gerust hun biertje mogen drinken. Dat ze lekker kunnen proosten met een glaasje wijn. Maar dan graag zonder mijn glaasje te vullen met hetzelfde drankje. Ik houd het lekker op een sapje, water of fris. Jep, dat is voor mij al gek genoeg.

Ja, weet ik, met mijn Duitse komaf zou ik eigenlijk dol moeten zijn op bier. Nee, je bent niet de eerste met dit grapje (gaap…). Ik heb me ook niet vergist: ik proost op het bruidspaar met een kinderdrankje. Bewuste keuze, hoor, ik had het dienblad met de champagne heus wel gezien. Bedankt, ik hoef ook geen glaasje wijn. Ook niet een halve. Nee-huh, een slokje proeven wil ik ook niet. Want. Ik. Lust. Het. Niet. – Echt niet.

Het is niet zo dat ik het niet heb geprobeerd. Natuurlijk heb ik in mijn jeugdig verleden meegedaan en ook eens bier gedronken. Toen gemengd met cola of limonade. Lekker vond ik het nooit. Alleen als ik de verhoudingen omdraaide (9 delen cola versus 1 deel donker bier) was het te doen. Net. Ook vond ik zo’n Batida-de-iets (geen idee meer wat het was) prima. Maar dan ook weer: gemengd met héél veel kersensap. Zodat je de alcohol niet zo proefde. Echt overtuigd raakte ik nooit.

Tegenwoordig het is zo: Mijn smaakpapillen vinden alcohol oprecht niet lekker. Ik word er niet warm van. Ik word er niet gezelliger van. Losser ook niet. Hooguit moe. Maar dat ben ik sowieso zo nu en dan. Daar hoef ik echt geen borrel voor. Kortom, ik doe, zeg maar, het hele jaar mee aan Dry January.

Waarom dan dit verhaaltje over alcohol?

Eigenlijk is het gek. Terwijl ik dit schrijf, herinner ik me talloze situaties waarin mij alcohol werd aangeboden. Ik denk ook aan de vele malen dat ik me heb moeten verontschuldigen. Een volwassen vrouw, oog in oog met een groep volwassen mensen, moet dus uitleggen (en zich verdedigen) dat ze op een andere manier meedoet aan de gezelligheid.

Nota bene: ik ben niet tégen alcohol! Van mij mag je borrelen. Ik til ook geen wenkbrauw op. Waarom ook? En ik zou graag dezelfde reactie krijgen. Laat me drinken wat ik wil en heb daar vrede mee. Probeer me niet te overtuigen want daarmee ben je decennia te laat.

Ik schrijf dit allemaal om uit te leggen dat ik vanuit mezelf nooit op het idee was gekomen om een blogbericht over alcohol te schrijven. Dit blogbericht heb je dus te danken aan een lieve vriendin. Ze overtuigde mij dat ik toch echt een keer iets moest schrijven over alcohol. Want voor haar is het wel een onderwerp. En eigenlijk voor veel van mijn klanten ook.

Alcohol in de TCM

Volgens de Chinese geneeskunde beweegt alcohol qi en bloed. Of simpel gezegd: het laat de energie weer stromen. Het heft blokkades (stagnaties) op en dynamiseert. Alles gaat weer stromen.

Thermisch gezien varieert de werking van verkoelend naar verhittend. Sterke drank is bijvoorbeeld verhittend. Rode wijn en rijstwijn hebben een verwarmende werking. Bier werkt verkoelend tot verfrissend, net als champagne en witte wijn.

In sommige TCM-boeken vind je het advies om een biertje te nemen om het hart-yin te kalmeren. Voor de leek: als je hart-yin niet op orde is, dan kan het zijn dat je niet goed slaapt, je je onrustig en gejaagd voelt. De bitter-verkoelende werking van het bier verhoogt het yin van het hart. En dus daarmee ook de rust, koeling en ontspanning

Maar zoals bij veel dingen, hangt het er sterk van af hoeveel je drinkt. In mijn geval zou een biertje me misschien helemaal in een knock-out-achtige slaap katapulteren. Als je nooit iets neemt, en dan ineens wel, dan werkt het zeker prachtig. Maar elke avond een biertje om in slaapt te komen, verliest op den duur de werking en camoufleert een onderliggend probleem: je kunt kennelijk niet vanuit jezelf genoeg rust vinden.

Daarnaast geldt: onafhankelijk van de thermische werking heeft alcohol op den duur een uitdrogende werking. Verwarmend of verfrissend, een overmaat beschadigt altijd je yin oftewel je bloed en je lichaamsvloeistoffen. Je lichaam raakt uitgedroogd en uiteindelijk oververhit. Concreet: een yin-leegte kan leiden tot droge huid, koortsachtig gevoel, nachtzweet, hete voetzolen en handpalmen, rimpels, inwendige onrust en slaapstoornissen.

Waarom we drinken

Naar mijn idee is het vooral de bewegende en opheffende werking van alcohol. Veel mensen (auteur inclusief) hebben in min of meer sterke mate last van een zogenaamde lever-qi-stagnatie.

Een van de taken van de lever (in de zin van de TCM) is het zorgen voor een soepele stroom van qi en bloed. De lever verdeelt qi en bloed in het lichaam over plekken waar het nodig is.

De symptomen van een lever-qi-stagnatie geven dan ook aan dat er iets niet lekker stroomt en dat er veel druk op sommige plekken is:

• druk op de keel, een nerveus kuchje
• tandenknarsen
• pijn onder de ribben
• geen trek / veel trek / pijnlijke buik / oprispingen bij stress
• wisselend ontlastingspatroon (bijvoorbeeld op het weekend normale ontlasting, door de weeks brijig of constipatie op reis)
• voor vrouwen: pijnlijke menstruatie, PMS, kleine klontjes in het bloed
• stemmingswisselingen, depressieve stemming
• snel geïrriteerd raken, je beperkt voelen
• geblokkeerd zijn

Versterkt wordt een lever-qi-stagnatie trouwens ook door een bestaande bloed-leegte of qi-leegte. Want als er geen substantie aanwezig is om te bewegen, dan kan de lever ook niets verdelen.

Door alcohol te drinken, geven we onze qi en bloed een zetje. De stroom komt weer op gang. We lijken (schijnbaar) te kunnen ontspannen. De blokkades lijken weg. In ieder geval voor eventjes.

Maar hoe komen we aan zo’n blokkade? De blokkades zijn (zo goed als) altijd eigengemaakt. De lever is namelijk een orgaan dat van vrijheid houdt, van ontplooiing, creativiteit, beweging en ruimte.

Als we het idee hebben dat we dit niet hebben of beter gezegd: als we ons deze ontplooiing niet toestaan dan ‘gaat de lever op slot’. Een lever-qi-stagnatie geeft dan ook altijd aan dat je iets ‘dwars zit’. Dat de je je beperkt voelt. Dat je niet zo kan, als je eigenlijk zou willen. Dat je je creativiteit niet tot uiting kunt brengen.

Er is ook nog een andere reden om alcohol te pakken, namelijk moed indrinken. Moedige acties komen voort uit een sterke nier-energie. Als je voor een nieuwe, enge situatie staat, dan geef je door alcohol te nemen, je nier een zetje. Begrijpelijk.

Maar optimaler is het als je vanuit je eigen (nier-)kracht moed kunt pakken.

Wanneer is veel tè veel?

Natuurlijk weet ik dat er studies zijn die zeggen dat rode wijn juist heel gezond is. Deze studies geven ook een bepaalde hoeveelheid aan. Ik wil daar helemaal niet op ingaan. Als je me al langer volgt, dan weet je dat het vooral om je eigen onderbuikgevoel gaat.

Als je altijd een hulpmiddel (dus alcohol) nodig hebt om bijvoorbeeld

• na een drukke dag te kunnen ontspannen
• losser te worden
• jezelf sexy en gezellig te vinden
• weer vrolijk te worden
• geestig te worden
• te kunnen reageren op stressvolle situaties

dan is er een grote kans dat er een blokkade zit.

De meeste mensen met wie ik het over (te veel) alcohol heb, weten het eigenlijk al. ‘Ik wist dat dit niet okay was’ zeggen ze dan tegen me. ‘Ik wilde er al langer iets aan doen.’

En het is niet voor niets dat de Dry January zo populair is.

Kun je er met voeding iets aan doen?

Ja en nee.

Ja, omdat je natuurlijk kunt kijken welke voeding bij jou past. Door deze voeding te nemen kun je je lichaam optimaal voorzien van wat het nodig heeft. Op die manier heb je al één stressfactoor aangepakt.

Officieel staat in veel TCM-boeken dat er bepaalde voedingsmiddelen wel kunnen helpen tegen een lever stagnatie. En gedeeltelijk is dat natuurlijk correct. De literatuur noemt voedingsmiddelen zoals pijnboompitjes, prei, honing en azijn.

Maar de echte oplossing zal toch uit jezelf moeten komen. De ervaring leert dat  geen enkel (los) voedingsmiddel de stagnatie langdurig en grondig kan oplossen, als je niet ook het psychische en emotionele aspect meeneemt.

Hoe dan wel?

Maak je vrij van beperkingen

Je kunt natuurlijk de stress de schuld geven. De kinderen, je partner, je ouders, je werk, noem maar op. In werkelijkheid zijn het bijna nooit de externe omstandigheden die de stagnatie veroorzaken. Belangrijk is hoe je zelf omgaat met beperkende factoren. Een gebalanceerde lever geeft je het vermogen om soepel op elke situatie te reageren. Niet voor niets is de bamboe het symbool voor de lever-energie: standvastig maar toch buigt hij mee in de (tegen)wind. Vervolgens komt hij weer veerkrachtig overeind. Kijk binnen elke situatie – hoe vervelend het ook is – naar wat wél mogelijk is. Dát wil de lever!

Haal adem en rust uit

Als je van een drukke dag thuiskomt (of zoals nu waarschijnlijker: een drukke thuisdag achter de rug hebt), ga dan eerst rustig zitten. Zonder TV, zonder mobiele telefoon, zonder afleiding. Focus op je ademhaling, doe de ogen dicht. Wie weet wil je zelfs eventjes 10 minuutjes dutten.

Beweeg

Door te bewegen komt de doorstroming in het lichaam vanzelf weer op gang. Ga naar buiten, wandel. Zet daarbij net wat snellere passen dan je normaal gesproken doet.

Rek en strek

Strek vooral de zijkanten van het lichaam. Heel simpel, zoals je vroeger misschien deed op school. Eerst de ene kant, vasthouden, dan de andere kant (copyright foto: unsplash, Katee Lue)

Word creatief

Denk hierbij aan creativiteit in de breedste zin. Dat kan letterlijk zijn, dus knutselen, schilderen, iets bouwen, de meubels verzetten, fotograferen. Maar het kan ook gaan om het bedenken van een plan B of C als je in een moeilijke, op het eerst gezicht, hopeloze situatie zit.

Voor af en toe: iets zuurs

Neem een zure appel, snijd hem in partjes en besprenkel met citroensap. Neem de appel op het moment dat je eigenlijk een wijntje had willen pakken voor de ontspanning. Hetzelfde werkt ook met een glaasje water met een scheutje appelazijn en een beetje honing. Maar let op: dit is niet bedoeld voor lange termijn omdat het de maag kan aantasten.

Doe als de Duitsers

Misschien niet heel populair. Maar in dit geval kun je wel wat leren van ons. Misschien ken je het al van je vakanties. De Schorle. Wil zeggen, een drankje gemengd met spa rood. Dat kan met appelsap: dan hebben we Apfelschorle. Maar ook met wijn. Dan hebben we Weinschorle. Het voordeel: je krijgt maar de helft van de wijn binnen. En hebt toch ‘gezellig’ een glaasje drank in je hand. Let op: dit is alleen voor af en toe en biedt natuurlijk geen uitkomst als je het meerdere keren per dag toepast.

Zoek (meer) ontspanning

Als je het zelf heel moeilijk vindt om te ontspannen, zoek dan een therapeut of coach op. Bijvoorbeeld een hypnotherapeut, massagetherapeut etc. Het laatste is momenteel iets moeilijker, het eerste kan wel lekker met de momenteel geëiste afstand.

(* copyright van de titelfoto: Unsplash Cody Chan)

“Redden jullie het allemaal wel?”, vroegen we bezorgd aan vrienden van ons. De vrienden zijn eigenaren van een wijnhandel. ‘Ja hoor’ zeiden ze blij. ‘De zaken gaan beter dan ooit’.

Huh?

Natuurlijk waren we super blij voor hen dat ze in deze crisistijd hun zaak kennelijk niet hadden hoeven te sluiten. Maar dat de zaken beter dan ooit zouden gaan, zette me aan het denken.

Kort daarna kwam ik krantenartikelen tegen die dit bevestigden. Nu in de lockdown lijkt men meer alcohol te drinken.

En voordat je nu zegt: logisch hoor, de ellende moeten we wegdrinken, een beetje plezier mag ik vast wel nog hebben, toch?

Ja, dat mag allemaal. Ik begrijp ook dat je even wilt ontsnappen. Chinees gezien ontspant alcohol de lever. Alcohol heft de zogenaamde lever-qi-stagnatie op. Daar zal ik in mijn volgend blogbericht op ingaan, want het gaat nu niet direct om het onderwerp alcohol.

Maar wat ik leuk zou vinden: als er massaal wordt gekeken naar wat je zelf kunt doen voor je gezondheid. Neem dan je gezondheid weer lekker in eigen hand! Zoek het niet te ver buiten jezelf. Geen pilletje kan binnen 5 minuut fixen wat jaren zorg en koesteren nodig heeft: namelijk een sterk immuunsysteem en een gebalanceerd lichaam.

Een overmaat aan alcohol is simpelweg schadelijk voor je lijf. Net als de verkeerde voeding, te weinig beweging en stress. Zoals gezegd is er geen quick fix. Maar er zijn wel best wat dingen die tot meer balans kunnen leiden.

Ik heb hier een overzichtje samengesteld van artikelen met veel tips:

• artikel ‘Eet je gezond’
• radio-uitzendingen van ‘gezondheidsnieuws radio‘
• artikel ‘Voeding voor het bloed’
• blogbericht ‘Een pleidooi voor meer onderbuikgevoel’
• blogbericht ‘Waarom de vijf elementen voeding niet ingewikkeld hoeft te zijn’:

Ik kwam ook nog een ander oud blogbericht tegen – helemaal vergeten dat ik er ooit al iets over had gezegd. Het gaat hierin over de longen.

Ik beweer hier niet dat dit álles is wat je voor je immuunsysteem kunt doen. Want dat zou niet kloppen (zie alle uitleg boven). Maar dit is een stap van velen.

Snakken naar positief nieuws!!

Ik heb behoefte aan positief nieuws. Iets leuks, iets vrolijks…en trouwens ook: gedegen nieuws, kritisch nieuws, alternatief nieuws. In het kader van gezondheid in eigen hand nemen, heb ik bedacht: ik geef twee van mijn boeken weg, met daarbij  ook een kleine en een grote poster.

Enige voorwaarde: je vertelt me wat je in de corona-tijd voor je eigen gezondheid hebt gedaan. En wat voor positiefs de corona-tijd jou heeft opgeleverd. (De overige, praktische voorwaarden van de winactie staan onderaan).

Vergeet even de ochtenden waarop je probeerde je bokkige kind drie creatieve (maar wat omslachtige) rekenwegen uit te leggen. (Wie heeft dit bedacht?? Ik ben geen juf, en verdorie ik probeer ernaast ook nog te werken). Vergeet even dat het frustrerend is dat je niet aan het werk mag. Dat je niet met vakantie kunt.

Focus op iets positiefs. En vertel het. Dan kan de rest meegenieten. Ik begin. Voor mij eigen gezondheid heb ik het volgende gedaan:

1. Ik ben gestopt met chocolade eten. (Misschien dacht je dat een auteur van een voedingsboek zich keurig houdt aan alle gezondheidsregels…maar nee, chocolade was mijn grote verslaving. En omdat ik niet hoor bij de ik-eet-elke-dag-gewoon-maar-een-reepje-en-ben-dan-hartstikke-tevreden-mensen, moest ik cold turkey stoppen. Dus niets meer. Nada. Ik mis het wel. Maar het gaat goed. Nog.
2. Ik mediteer (zo goed als) elke ochtend. Niet lang, maar ik doe het wel.
3. Ik wandel extreem veel in het bos.

Door de corona-tijd heb ik onder meer deze positieve dingen geleerd:

1. Het is prima te doen de hele dag met z’n drieën op elkaars lip. Sterker nog: het is heel leuk.
2. Ik ben dankbaar en trots dat mijn tienjarig meisje vrijwillig (bijna) elke dag mee gaat wandelen.
3. Wat is het toch fijn om in de yinne modus te worden gedwongen. Dit was meer dan nodig.

En nu jij!

Deel met mij

1. Op welke manier je positief aan je gezondheid hebt gewerkt (dankzij de corona-crisis)
2. Wat deze tijd je nog aan positieve dingen heeft gebracht.

Onder alle antwoorden verloot ik twee pakketjes met daarin: mijn boek, een grote en een kleine TCM-voedingsmiddelen-poster). [2 mei 2020: update winnaars: Monique uit Millingen aan de Rijn, C. van Zwieten]

♥ Blijf gezond! Blijf ook kritisch! En sterkte voor als het voor jou persoonlijk momenteel niet zo meezit.♥

Let op: de win-actie is afgelopen!

Hieronder voor de goede orde de voorwaarden van de winactie:

1. Beantwoord deze twee vragen in de commentaar-sectie van het blogbericht, gewoon onderaan dit bericht. a. Op welke manier je positief aan je gezondheid hebt gewerkt (dankzij de corona-crisis). b.Wat deze tijd je nog aan positieve dingen/inzichten heeft gebracht.
2. Het is voldoende om bij het commentaar je voornaam of een pseudoniem achter te laten, maar je emailadres (dat trouwens niet gepubliceerd wordt!) moet natuurlijk wel kloppen. Anders kan ik geen contact met je opnemen als je de winnaar bent.
3. Als je beslist om een commentaar achter te laten, ga je akkoord met de voorwaarden van deze winactie.
4. Houd het netjes bij de commentaren. Als er beledigende dingen in staan, zal ik je commentaar niet publiceren.
5. De commentaren die vóór 2 mei 2020 binnen zijn, doen mee aan de winactie.
6. Je kunt meedoen als je boven de 18 bent en als je in Nederland of België woonachtig bent.
7. De trekking gebeurt willekeurig en onpartijdig.
8. Heb je het pakket gewonnen, dan kun je het niet inwisselen voor geld.
9. Aan deze actie kunnen geen rechten worden ontleent.

Op zoek naar goede bouillon

Vaak geef ik klanten een gepersonaliseerd recept mee voor een medicinale bouillon. Niet altijd, want niet iedereen heeft tijd, zin en behoefte om een bouillon voor zichzelf te maken.

Sommige mensen attendeerde ik dan op (botten-) bouillon uit de natuurvoedingswinkel – als een prima alternatief. Ook is een kant-en-klare bouillon niet toegesneden op je individuele behoefte, zo kan de bespaarde tijd en het feit dat je toch bouillon binnenkrijgt al best wat gezondheidswinst brengen. Maar het bleef een suboptimale oplossing.

En toen kwam Oerbouillon

Daarom ben ik extra blij dat Christel van der Meer van ‘Oerbouillon’ op mijn pad kwam. We hadden jaren geleden contact over haar product, de Oerbouillon. Ik voelde toen al hoe toegewijd ze bezig was. Geniaal: extra lang getrokken bouillon…. Er zat echter nog één pijnpuntje aan: de bouillon werd toen, na het koken, ingevroren. Over dit punt bleef ik nog struikelen.

Inmiddels is er heel goed nieuws! Sinds een maand is dit laatste pijnpuntje aangepast!! Christel is erin geslaagd om alle kracht in een flesje te stoppen en het onbevroren aan te bieden. Het werd tijd dat ik nog een keer met Christel ging bellen.

Jutta: Christel, hoe kwam je op het idee voor Oerbouillon?

Christel van der Meer van Oerbouillon

Christel: Door mijn achtergrond als Shiatsu therapeut en mijn persoonlijke ontwikkeling als mens houd ik mij al lange tijd bezig met vitaliteit en gezonde voeding. Wat past bij mij? Wat past bij mijn kinderen? Wat is gezond en hoe blijf ik zo vitaal mogelijk? Het toeval wil dat ik verliefd werd op een boer met Piemontese vleeskoeien. Ik wist vanuit mijn achtergrond dat bottenbouillon supergezond is en ik zag dat er niets met de botten van zijn koeien werd gedaan. En zo is het ontstaan. Dus eigenlijk uit een hele verliefde periode, waarin mijn leven een nieuwe wending kreeg. Ik brouwde een grote ketel met daarin 50 kg botten op 120 liter water tot een heus levenselixer, wat ik uitdeelde op een lokaal festival, grenzend aan het land van mijn geliefde. En zo werd Oerbouillon ‘geboren’.

Jutta: Volgens de Chinese geneeskunde – en trouwens ook volgens de keukens van onze grootouders – is bouillon een levenselixer. Onder meer helpt bouillon om bloed op te bouwen en wordt het jing versterkt. Je schrijft dat bouillon maken een magisch proces is. En je noemde eerder dat in de bouillon alle jing zit van een dier. Dit maakt zo’n proces heel kwetsbaar maar ook heel bijzonder: het maakt duidelijk hoe belangrijk goede ingrediënten zijn. Kun je hier nog meer over vertellen?

Christel: Wat ik ontdekte was dat het helemaal niet zo makkelijk is om een goede bottenbouillon te brouwen. Het vraagt eerbied, precisie en een hoop geduld. Eerbied gaat over welke dieren je gebruikt. Klopt het hoe de boer met zijn koeien omgaat? En het gaat ook over het ‘hele’ dier benutten en ‘eren’. Precisie gaat over het juiste recept en over de juiste temperatuur.  Welke ingrediënten in welke verhouding? Uiteraard gebruik ik verse biologische groenten om de bouillon op smaak te krijgen. Oerbouillon mag niet te lang en niet te heet trekken. Wordt het te heet of ‘trek’ je te lang, dan ontstaat daar niet de magie. De magie van Oerbouillon is het feit dat het op een goed moment veranderd van

gelatine (c) Christel v/d Meer

smaak en textuur. Er ontstaat gelatine en de smaak Umami.  Gelatine is een teken van de aanwezigheid van lange eiwitketens en Umami is een natuurlijke hartige smaak. Gelatine herken je aan het stijf worden bij 1-3 graden. En dit is het enige juiste kenmerk van een goede, waarachtige bottenbouillon! Het type collageen (gelatine is simpel gezegd verwarmde collageen) wat in runderen zit is met name goed voor de darmen en gewrichten. En vanuit een Oosters perspectief gezien voedt Oerbouillon de Nier-Jing, jouw essentie energie. De energie die jij bij je geboorte al meekreeg en die afneemt naarmate je langer leeft. Elk jaar dat je ouder wordt neemt jouw Jing een beetje af. Naast zeewier en tarwegras is bottenbouillon een van de drie voedingsmiddelen die de Jing kan beïnvloedend (zie Paul Pitchford). In die zin zou Oerbouillon als een soort levenselixer gezien kunnen worden.

Jutta: Voor wie is Oerbouillon bijzonder goed geschikt?

Christel: Oerbouillon is voor veel mensen een ‘missing-link’ in hun voeding. Sinds de industriële revolutie en de ontwikkeling van stoommachine is ons voedingspatroon drastisch veranderd. We kunnen nu allerlei voedingsstoffen extraheren en vervolgens toevoegen als los ‘ingrediënt of bindmiddel’ aan andere producten. Oerbouillon gaat eigenlijk terug naar iets heel ouds, een gewoonte van volkeren van over de hele wereld. Het is een heuse ‘slowfood’. De ingrediënten zijn puur, vol zonlicht en levenskracht. Dit is eigenlijk voor iedereen gezond in deze drukke, stressvolle tijden, waarin de meeste mensen ‘topsport’ bedrijven: of ze nu op kantoor zitten of in de buitenlucht werken. We hebben echt voedzame voeding nodig die het lichaam en onze natuurlijke levenskracht ondersteunt.

Mocht je specifieke klachten hebben zoals aan darm, huid of gewrichten dan is Oerbouillon zeer aan te bevelen. Zo ook bij ‘bloed leegte’, na een operatie, zwangerschap, tijdens een burn-out of gevoel van algehele malaise. Maar wel met een kleine kanttekening. In mijn visie bestaat er niet zoiets als een ‘wondermiddel’ of een ‘quick fix’. Het gaat allemaal over bewustwording, wakker worden aan je klacht. Ik zeg ook weleens in mijn praktijk (Meershiatsu: voor zingeving en bewustwording): hoe word je ‘eigenaar van je klacht’?  Voelbewustzijn in het lichaam ligt aan de basis van vitaliteit en je beter voelen.

Jutta: Voor mensen die nog nooit bouillon hebben gedronken: heb je een gebruiksaanwijzing? Zijn er dingen waarop ze moeten letten?

Christel: Dit is heel verschillend. Ik zeg altijd; ga zelf voelen! Dit is zo belangrijk. Dit maakt dat je voelbewustzijn groeit in je lichaam en dit is nodig voor alle mensen. Allereerst: als je het flesje ziet: heb je dan zin om het te nemen? Vervolgens: voel hoe je Oerbouillon drinkt, voel de potentie en kracht en neem het bewust tot je. Voel na. Wat neem je waar? Merk je iets aan je stoelgang op de dag dat je Oerbouillon genomen hebt? Merk je verschil in je lichaam of energieniveau? Test het in elk geval een aantal dagen achter elkaar (bijv. 8) en neem waar. Sommige gebruiken het lange tijd, bijvoorbeeld 30 dagen achtereen en houden dan even pauze, om te zien wat er gebeurt in het lichaam. Andere gebruiken het kort na een chemokuur of als eiwitshotje tijdens het detoxen of voor/na het sporten. Voor heel oude mensen met weinig eetlust en zelfs in een terminale fase is een kommetje Oerbouillon aan te raden. Ik persoonlijk neem het graag in de ochtend. Lekker warm en voedzaam (goed voor mijn milt). Maar voel vooral zelf wat het met jou doet!

(c) Christel van der Meer

Jutta: Hoe kunnen mensen aan Oerbouillon komen en wat kosten de flesjes?

Christel: Een flesje Oerbouillon kost € 3,99 in de winkel. Online kun je per doosje van 8, 16, 24 of 32 bestellen. Bij 32 stuks betaal je € 3,15 per flesje per 140 ml. Oerbouillon is bij diverse natuurwinkels (o.a. Ekoplaza) beschikbaar. Let op het ligt in het koelvak (dus niet bij de soepen). Door jouw lokale winkelier is het te bestellen via Udea groothandel. Oerbouillon wordt in principe onverdund per heel flesje gedronken. Het is geen basis voor soep. Het is een puur shotje gezondheid. Ook als (kraam- of beterschap) cadeau zeer aan te bevelen. De online winkel vindt je op de website van Oerbouillon.

Ondertussen heb ik mijn eerste kuur met Oerbouillon gedaan. Als je me al langer volgt, dan weet je dat ik ook met de leer van de stofwisselingstypes werk. Als je heel erg goed hebt opgelet, dan weet je ook dat ik een koolhydraat-type ben. Koolhydraat-types (sympatikus en beta) zijn niet echt dol op rood vlees.

Maar terwijl ik normaal gesproken hyper wordt als ik rundvlees eet (plus…dat ik rood vlees niet echt lekker vind), bleek de kuur van acht flesjes heel goed te vallen. De kracht spatte letterlijk uit de flesjes. Ik keek er elke ochtend naar uit. Het fijne is: voor mensen die geen rood vlees lusten (zoals de koolhydraat-types), heeft Christel nog meer goed nieuws:

Christel: Op dit moment ben ik hard aan het werk om alles te stroomlijnen, want Oerbouillon blikjt een groot succes en ook veel winkels willen Oerbouillon gaan verkopen. Ondertussen ben ik bezig met het ontwikkelen van een recept voor een waarachtige kippen-Oerbouillon. Ik hoop kippen-Oerbouillon zomer 2020 op de markt te brengen. Daarnaast ben ik bezig een andere superkrachtige bouillon te ontwikkelen, maar daar kan ik nog niets over zeggen…Wie weet ga ik hier nog eens met jou, Jutta, over brainstormen.

Jutta: Super, Christel, ik ben heel benieuwd en kijk ernaar uit! Bedankt voor alle informatie!

(*Voor de goede orde wil ik graag benadrukken dat er geen betaald partnerschap bestaat tussen Oerbouillon en mij. Ik deel leuke informatie met jullie…hier werd en word ik niet voor betaald).

© alle foto’s in dit blogbericht zijn van Christel van der Meer van Oerbouillon

‘Nee, niets aan de hand. Negatief.’ Dit zei de arts tegen me aan de telefoon.

Weken eerder was ik naar het ziekenhuis geweest en had een ademtest gedaan om te laten meten of ik moeite had met het verteren van lactose. Bij zo’n test moet je op de nuchtere maag een drankje drinken waar lactose in zit, vervolgens worden je waardes via je ademlucht in de gaten gehouden. Dat was meer dan 18 jaar geleden.

De test bleek dus negatief. Eerst was ik opgelucht. Het vermoeden van mijn toenmalige huisarts werd dus niet bevestigd. Ik was eerder bij hem geweest om te vragen wat de oorzaak van mijn steeds maar onrustige buik had kunnen zijn. Hij had me doorverwezen naar het ziekenhuis om te laten onderzoeken of een lactose-intolerantie achter mijn klachten zat.

Test negatief. Maar mijn buikklachten bleven bestaan. Tot ik rustig begon na te denken. Het lactose-drankje voor de test had ik op nuchtere maag op de ochtend gedronken.  Maar mijn klachten waren meestal op de middag en avond het ergst. Zou het niet toch…? Wat als ik een klein bakje yoghurt wel kon verdragen, maar de in de loop van de dag volgende kaas, melk, vla dan net even te veel waren voor mijn spijsverteringssysteem?

Ik stopte met kaas, yoghurt en het drinken van karnemelk (waarmee ik op mijn werk in het kader van integreren in de Nederlandse maatschappij was begonnen).

Mijn klachten werden minder.

Het zou nog een aantal maanden duren voordat ik de complete uitleg had en zelf aan de opleiding Chinese voedingsleer begon. Maar dit was één van de momenten waarop ik ineens heel helder nadacht. Of moet ik zeggen ‘navoelde’?

Harde bewijzen versus onderbuikgevoel

Ik had geen officieel bewijs. Het testje was duidelijk negatief geweest. Maar mijn lichaam sprak een andere taal. De verdwenen klachten stelden me in het gelijk. Kennelijk kon mijn lichaam melkproducten niet goed verdragen. Ik begon de taal van mijn buik eindelijk serieus te nemen.

Achteraf dacht ik natuurlijk: ‘ Hèhè, waarom was ik daar niet eerder aan begonnen?’ Maar ik kende toen vooral de reguliere weg. Andere opties lagen voor mij toen niet voor de hand.

Achteraf praten is altijd gemakkelijk; daarover inzitten heeft geen zin. Alle oplossingen en nieuwe wegen komen op zijn tijd.

Ik werd geïnspireerd tot dit blogartikel toen ik weer een klant op consult had met jarenlange, heftige maag-darm klachten. De klant liep al jaren bij de specialist in het ziekenhuis en had meerdere geneesmiddelen geprobeerd. Telkens kreeg hij te horen dat de klachten werden veroorzaakt door een auto-immuunziekte en niets, maar dan ook niets met voeding te maken hadden. Dit is helaas geen uitzondering.

Veel van mijn klanten horen van de specialist in het ziekenhuis dat voeding he-le-maal niets te maken heeft met hun (spijsverterings)klachten. En dat vind ik zo jammer. Het maakt me verdrietig. Wat een gemiste kans. Want als je je voeding aanpast, is er zo goed als altijd winst te behalen.

Meten versus voelen

De insteek is tegenwoordig helaas nog vaak: als het niet te meten is, dan bestaat het ook niet. Het probleem: veel achterliggende oorzaken en hun invloed op ons lichaam zijn regulier niet te meten.

Een overmaat aan afkoelende voeding kun je regulier niet meten. Niemand kan met een meetapparaat bewijzen dat je koude handen, koude voeten en het nachts moeten plassen door een overmaat aan witte suiker, afkoelende fruitsoorten en een algemeen tekort aan gekookte maaltijden worden veroorzaakt.

Niemand kan meten dat je loopneus, de terugkerende verkoudheden en verslijmde longen te maken kunnen hebben met een overmaat aan slijmvormende voeding zoals tarwe, dierlijke melkproducten, banaan en sterk bewerkte voeding.

Niemand kan in graden achterhalen dat je lichaam door een overmaat aan chili, koffie en lamsvlees oververhit raakt. Of dat je droge huid en droge ogen worden veroorzaakt door een teveel aan groene thee, koffie en hete kruiden.

Te voelen is het wel – vooral als je klachten verminderen na het aanpassen van je voeding)..

En daar zouden we meer  waarde aan moeten hechten.

VOOR DE DUIDELIJKHEID: Dit is geen tirade tegen de reguliere geneeskunde. Er gebeuren veel goede dingen in het reguliere veld. Ik wil ook niet beweren dat voeding de enige oplossing voor alle kwalen is. Want dat is zeker niet het geval.

Maar…voeding moet langs de slokdarm, langs de maag, langs de darmen…EN.DAT.HEEFT.INVLOED!

Spreek je wijsheid aan!

Probeer je eigen, inwendige, diepe wijsheid weer aan te spreken. Dat zal niet gemakkelijk zijn in het begin. Ik moest destijds ook weer leren om mijn eigen lichaam te vertrouwen – en ga trouwens  tegenwoordig ook nog wel eens de mist in.

Stel je eigen buik de vraag: Wat doet goed? Welke maaltijden vallen minder goed?

Durf te proberen. Begin bij het begin, neem kleine stapjes (als je vaker op mijn blog uithangt, kun je dit misschien al dromen, voor de rest herhaal ik het graag):

• kies pure voeding;
• kook, stoom, wok, blancheer het grootste gedeelte van je maaltijden – ook al eet je het misschien koud op – zeker nu een lekkere optie bij dit hete weer;
• maak verteerbaar door milde kruiden en specerijen toe te voegen: basilicum, marjoraan, dille, tuinkers, karwijzaad, vanille, citroenschil,…;
• begin de dag al met een gekookt ontbijt;
• vervang brood-, melk- en rauwkostmaaltijden door gekookte gerechten;
• vermijd de magnetron: als je het eten niet op een andere manier kunt opwarmen, eet het dan als maaltijdsalade (hm…aardappelsalade, eiersalade, linzensalade,…) op kamertemperatuur;
• vertrouw op de wijsheid van onze voorouders (als komkommerplakjes je ogen koelen, dan koelen ze ook je maag als je ze opeet);
• kijk met name naar de ‘hoofd-boosdoeners’: dierlijke melkproducten en gluten;

Pas dit een maand consequent toe. Het kan helpen om een eetdagboekje bij te houden: Schrijf je maaltijden, snacks en drankjes een aantal dagen op en observeer 1-2 uur na het eten hoe het met je gaat.

Receptje: geraspte komkommer

Dit is een van mijn favoriete (want snelle) bijgerechten voor hete dagen. Rasp een komkommer (indien bio graag met schil raspen). Meng met bergzout en azijn (witte balsamico is bijzonder lekker). Laat even staan, eventueel in de koelkast en serveer bij een maaltijd.

Goed voor de spijsvertering, heerlijk verfrissend en door het lichte fermenteren beter verteerbaar dan plakjes rauwe komkommer.

Te laat en een nieuw project

Ik ben altijd laat wat betreft trends spotten en er dan op reageren. Trouwens ben ik ook te laat met dit blogbericht. Mijn streven is om je elke maand een berichtje te sturen. In april is mij dit (net) niet gelukt. Maar ik heb een goed excuus – hoop ik.

Ik ben namelijk ein-de-lijk bezig met de Duitse uitgave van mijn boek ‘Ontbijt je fit’.  Ondanks dat een Duitse vertaling natuurlijk voor de hand ligt, deed ik er ont-zet-tend lang over om alles te vertalen. Ten minste zo voelde dit. Ik doe namelijk alles in eigen beheer omdat ik heel erg van de vrijheid houd. Het voordeel is dat ik alles zelf kan bepalen – en dat is dan ook tegelijkertijd het nadeel. Want ik moet dan ook werkelijk alles zelf bepalen, flink investeren en dat allemaal zonder strakke deadline. Juist het laatste kan wel eens handig zijn om de vaart erin te houden.

Maar eindelijk is het zo ver. Nu ligt er een tekstdeel bij de editor, aan de cover wordt hard gewerkt en de gesprekken met de drukker zijn afgerond.

Hoe dan ook…deze dingen hebben me een beetje van mijn tijdspad gebracht zodat ik pas nu aan mijn blog toe kom. Terug dus naar het eigenlijke onderwerp…terug naar de trend.

Bleekselderij

Tadaa! Je kon bijna niet ontkomen aan deze hype. Overal zag je mensen aan de bleekselderij sap gaan. Zo extreem zelf dat de bleekselderij op sommige plekken was uitverkocht. Je zag en hoorde mensen vertellen over hoe goed bleekselderij sap zou doen. Hoe mooi de huid zou worden. Hoe het lichaam zou worden ontgift. Hoe veel fitter je je daardoor zou voelen.

Toen dacht ik: ik hop ook op de hippe bleekselderij-trein. Waarschijnlijk is de hype al weer overgewaaid – zoals gezegd ben ik altijd te laat met dat soort dingen herkennen. Maar ik vind dit zo’n prachtig voorbeeld van moderne diëtetiek versus traditionele voedingsleer dat ik er toch over ga schrijven.

Wat zeggen de influencers?

Of op instragram of facebook of youtube. De influencers waren het allemaal met elkaar eens. Het sap van bleekselderij zou het nieuwe wondermiddel zijn.  Na decennia lang een ietsje suf bestaan te hebben geleid, was bleekselderij sap ineens op ieders lippen, of tewel in ieders mond. En dan niet in de vorm van gesneden stukjes maar in de vorm van vers geperst sap.

Volgens westerse inzichten kan de sap helpen tegen jicht, hoge bloeddruk, maagklachten, onzuivere huid en overgewicht. Deze effecten kun je, aldus de adviezen, behalen vanaf 100-300 ml sap dagelijks.

En wat zegt de TCM?

Als ik mijn TCM-petje opzet en kijk naar de werking van bleekselderij dat kan ik alleen constateren: in alle uitspraken zit een stukje waarheid.

Bleekselderij koelt

Bleekselderij heeft een thermisch verfrissend tot koelend effect. Dat wil zeggen hij helpt tegen hitte-kenmerken: inwendige onrust, dorst, warme handpalmen, nachts zweten, gevoelens van stress. Daarom voelen zich zeker ook zo veel mensen beter: door de bleekselderij komt er bij wijze van spreken remvloeistof op hun oververhitte motor.

Beekselderij koelt ook (damp-)hitte in de maag

Heel specifiek helpt bleekselderij ook tegen het zogenaamde maag-vuur, of te wel brandend maagzuur. Door het koelende effect en de milde smaak kunnen een paar slokjes selderij sap vóór de maaltijd een hete maag kalmeren.

Ook als er een damp-problematiek bij komt, is selderij een uitstekend voedingsmiddel: selderij voert namelijk damp af. Handig bij een ontsteking van het maagslijmvlies (waar volgens TCM een damp-hitte achter zit).

Bleekselderij voert algemeen damp af

Een van de symptomen van damp is overgewicht. Het Westen spreekt dan van ontslakkende werking van selderij sap. Dat komt eigenlijk op hetzelfde neer. Want selderij kan damp aanpakken en heeft door de licht bittere smaak een uitdrogend effect op damp – dus ook op overgewicht.

‘Brain fog’ – of te wel een duf gevoel in je hoofd – kun je ook door selderij aanpakken – mits de achterliggende oorzaak damp is.  De damp-opheffende en naar beneden gerichte energie licht de duffe sluier en leidt de damp weg van het hoofd.

Bleekselderij kalmeert stijgend Lever-yang

Als je Lever-yang stijgt, dan bedoelt de TCM ermee dat je last kunt hebben van hoofdpijn (zijkanten van je hoofd of achter de ogen), duizeligheid, hoge bloeddruk en woede-uitbarstingen. Vaak komt een stijgend Lever yang voort uit opgekropte emoties of er zit een tekort aan bloed of yin achter. Het zou te ver gaan om dit hier uit te leggen maar waar het om draait: als je  een ‘licht-ontvlambare’ type bent en last hebt van onrust, hoge bloeddruk en prikkelbaarheid, dan zou je door het sap kunnen opknappen.

Bleekselderij helpt na overmatig alcohol consumptie

Het is natuurlijk beter om hier van tevoren over na te denken, maar stel dat je te veel alcohol op hebt, dan kan selderij sap helpen. Dit komt ook weer door de damp afvoerende werking (een kater is in de zin van de TCM te danken aan te veel damp).

De bleekselderij-sap-valkuil

Ik denk  dat de meeste mensen in eerste instantie daadwerkelijk opknappen van de sap omdat er simpelweg een heel puur voedingsmiddel binnenkomt – en geen andere onzin meer. Selderijsap –hoe zeer het ook wordt gehypet – is echter geen quick-fix. De Chinese voedingsleer zet nooit in op maar één voedingsmiddel, maar kijkt altijd naar het hele voedingspatroon. Het heeft namelijk geen nut om bijvoorbeeld door middel van selderij sap damp te willen aanpakken, maar tegelijkertijd door te gaan met het eten/drinken van dierlijke melkproducten, kant-en-klaar gerechten en een overmaat aan bananen.

Bovendien werkt de Chinese voedingsleer altijd ook met contra-indicaties. Voor bleekselderij luiden deze: Milt-Qi- en Milt-Yang-deficiëntie, of te wel: brijige ontlasting, koude handen en voeten en onrustige buik. Dus als je deze verschijnselen hebt, kun je de sap beter laten staan.

Goed om te weten is misschien ook dat de TCM selderij als sap kent, maar dan de verwarmde versie. Deze is namelijk vele malen milt-vriendelijker dan het vers geperste sap.

Dus….

Als je een hele sterke spijsvertering hebt en niet leidt aan koude-klachten, dan kan een kuur van enkele weken zeker geen kwaad – mits je niet je overige voedingspatroon uit het oog verliest.

Voor de rest geldt: zo nu en dan een klein glaasje selderij sap kan goed doen en nuttig zijn. Maar je kunt stukjes selderij net zo goed verwerken in gerechten of in soep.

♥

Wil je trouwens meer weten over bloed-opbouw, kijk dan naar mijn laatste artikel voor het massage magazine.

Op 18 mei staat ook weer een workshop gepland. ‘Word je eigen voedingsconsulent’. Dat zal de laatste zijn voor de zomer. Anders red ik helaas niet de publicatie van mijn Duitse boek.

Ik ga nu naar de keuken…aan een stukje bleekselderij knabbelen…en zie je volgende maand.

Lieve groet, Jutta

“Mama, er is geen toilet; er zit alleen een gat in de grond.” Mijn dochter kwam verontwaardigd terug. We zaten in het Midden-Oosten en mijn dochter moest naar het toilet. De juiste deur wist ze wel te vinden, alleen viel er achter de deur geen toilet te bekennen. Ten minste geen toilet, zoals zij het gewend was. Dit was haar eerste bewuste kennismaking met het hurktoilet. (Toen ze heel klein was, moest ik haar altijd boven het hurktoilet vasthouden, omdat ze bang was in het gat te vallen…maar deze rugslopende inspanning van mijn kant was mijn dochter vergeten).

Mijn dochter kon eerst niet geloven dat het gat in de grond wel degelijk een toilet was. Een heel net toilet zelf, want er zaten tegeltjes omheen. Het grote verschil met onze toiletten, was dat je moest hurken om je behoefte te doen. Na het plassen gebruikte je het waterslangetje en spoelde je eerst je billen schoon en vervolgens het toilet.

Hurken was hip – zitten gek

Tot op de laatste eeuwen deden de mensen altijd hurkend hun behoefte. In de late middeleeuwen waren er wel pogingen om dit te veranderen, en mensen van adel hadden soms ook een zittoilet. Maar de overgrote meerderheid van de mensen hurkten – en hurkt nog steeds. Naar schatting hurkt twee-derde van de mensen wereldwijd. Dus wij zijn met ons zit-toilet eigenlijk de uitzondering. Net als wij in Europa een uitzondering zijn met ons koude en ongekookte ontbijt – maar dit is weer een ander verhaal.

In het Midden-Oosten, waar ik vroeger vaak naar toe reisde, was iedereen gewend aan het hurkend doen van zijn behoefte. Elk huis heeft hurktoiletten – netjes betegeld en met een waterslang om zich na afloop schoon te maken. Het spoelen met water is ook nog eens  beter voor je billen en darmen. Maar daar kom ik later nog op terug.

Toch was het ook voor mij wennen geweest om te hurken. Mijn première op zo’n toilet verliep iets onwennig. Ik wist niet zo goed waar naartoe met de broekspijpen en – te erg voor woorden want ik was toen begin dertig en heel fit – ik kon mijn evenwicht niet zo goed bewaren. Ik had zo’n grijphendel aan de muur om me vast te kunnen klampen toen wel kunnen waarderen.

Toen ik zag dat de hurkhouding daar door iedereen wordt beheerst – inclusief mensen tot in de 80 – schaamde ik me. Hoe ongelooflijk lenig waren de mensen daar – als ze zelfs op hoge leeftijd moeiteloos konden hurken. Ze zaten op die manier ook op de grond. Om in die houding te werken of om te kletsen.

Waarom hurken?

Omdat het helpt tegen constipatie (zie het kopje van dit blogbericht). En tegen aambeien. En tegen incontinentie. Zelfs tegen hartaanval en darmkanker. Daarom hurken.

Als je hurkt, ontspant je bekkenbodem, zodat je darm recht is. Je bovenlichaam oefent lichte druk uit op je darmen. Dat allemaal vergemakkelijkt het poepen – zonder dat je erg moet persen. De zwaartekracht doet haar werk.

Daarnaast wordt het klepje tussen dunne en dikke darm tijdens het hurken helemaal dichtgedrukt en dat bouwt de nodige druk op wat fungeert als natuurlijk laxeermiddel.

Als je gewoon zit, dan zorgt een bepaalde spier ervoor dat je niet plotseling urine of ontlasting verliest. Deze spier wordt tijdens het gewone zitten samengeperst.

Ten slotte is hurken veel hygiënischer omdat je dus geen contact hebt met een toiletbril.

Moet ik nu mijn toilet verbouwen..

..of kan ik gewoon proberen om op mijn eigen toilet te hurken? Terwijl dit scenario nog best vaak gebeurt (bijvoorbeeld bij kennissen die gasten op bezoek hadden die nog  niet gewend waren aan het Europese zittoilet – gebroken toiletbril inclusief) zijn er gemakkelijkere trucjes.

Je kunt het hurktoilet – ten minste een beetje – imiteren door een krukje voor je toilet neer te zetten. Optimale hoogte van het krukje is 20 tot 30 centimeter. Daar zet je je voeten op als naar het toilet gaat. Op die manier lijkt het een beetje op hurken – al een grote verlichting voor je darm.

Een tweede bron van inspiratie is het waterslangetje op het toilet – in niet-Europese hurktoiletten is dit vaak standaard aanwezig. Hiermee spoel je de billen schoon in plaats van ze te schuren met toiletpapier.

Veel mensen hebben inmiddels een bidet. Maar er zijn gemakkelijkere en goedkopere manieren. Je kunt ook een kleine gieter naast het toilet neerzetten. Hier zou je waarschijnlijk eerst mee moeten oefenen. Maar gezien het feit dat ik het vaak zie bij (niet Europese) vrienden die het hurktoilet nog echt hebben meegemaakt, kan het zo moeilijk niet zijn. Een gieter koop je al voor een paar cent in de tweede hands winkel.

Een andere optie is een billen-douche. Dit handige en goedkope ‘bidet voor iedereen’ is te koop bij happypo.de. En nee, ik verdien er niets aan, ik deel alleen een leuke link. Dit is dan ook direct mijn obligate zero waste tip. Want zo’n po douche bespaart op lange termijn gigantische hoeveelheden toiletpapier.

Misschien overbodig om te noemen, maar vochtig toilet papier – mogelijk  nog met allerlei geurtjes en chemische ingrediënten – is absoluut geen optie. Dit kan onze billen en zelfs de darmflora schade toebrengen.

Overige activiteiten

19 mei: workshop ‘Word je eigen voedingsconsulent’

In dit blogartikel: Help, ik heb verstopping: hoe je dit door middel van voeding en massage kunt verlichten | boek van Floor Tuinstra | Workshop maart: ‘Word je eigen voedingsconsulent’ | TCM-module voor professionals: ‘TCM-voedingstherapie voor Milt en Maag’ | Zero waste tip

Help, ik heb verstopping – deel 1

Meestal begin ik mijn blog met een persoonlijk verhaal. Maar over dit onderwerp kan ik gelukkig niet uit eigen ervaring meepraten. Wel uit ervaring als therapeut.

In de Chinese geneeskunde zoeken we naar balans in de spijsvertering. Misschien nog belangrijker dan wat er in onze buik belandt, is wat eruit komt. Het lijkt een moeilijk en smerig thema, maar het is zeker de moeite waard dat we er eens dieper op ingaan.

Als je te weinig naar het toilet kunt, is dat een teken dat je spijsvertering niet optimaal functioneert. Westers spreken we dan van obstipatie.

De Westerse geneeskunde is vrij ruim wat betreft de vraag hoe ‘vaak’ je zou moeten gaan:

• als je minder dan twee keer per week ‘gaat’
• over een periode van meer dan drie maanden
• en er is ook sprake van moeizame stoelgang of harde/droge ontlasting, dan spreek je van obstipatie.

De TCM is daar strenger in. Het is optimaal als je elke dag naar het toilet kunt. Als je om de dag naar het toilet gaat, dan is dat ook ‘regelmatig’, maar volgens de TCM-visie toch net een tikkeltje te weinig om het lichaam effectief van afvalstoffen te ontdoen.

Soorten obstipatie

De TCM kent meerdere soorten obstipatie. Maar wat deze verschillende soorten ontlasting met elkaar gemeen hebben is dat de ontlasting niet elke dag plaatsvindt.

Bij obstipatie op basis van een qi-leegte in de dikke darm is de aandrang wel aanwezig maar je kunt gewoon niet elke dag naar het toilet. We kijken eerst naar deze vorm van obstipatie.

Bij obstipatie op basis van een yin-deficiëntie in de dikke darm heb je vooral droge ontlasting en eventueel ook hitte-kenmerken in het lichaam. Obstipatie op basis van een qi-stagnatie leidt tot keutelachtige ontlasting. Deze laatste vormen van obstipatie ga ik in de loop van het jaar bespreken.

Bij een qi-leegte is er dus te weinig qi, oftewel energie om de ontlasting door de darmen te bewegen.

Typische kenmerken zijn

• de ontlasting heeft een normale vorm of is normaal met vervolgens een brijig gedeelte
• vermoeidheid of zweten na het ontlasten
• evt. onrustige buik, opgeblazen gevoel
• darmgeluiden

Oplossingen voor een qi-leegte obstipatie

Allereerst: wat helpt niet?

Extra veel water drinken. Natuurlijk moet je wat drinken, maar als je te veel drinkt, dan moet het lichaam weer extra kracht gebruiken, dus qi. Maar die heb je dus niet voldoende. En dan gaat het allemaal nog lastiger.

Wat helpt dan wel vanuit de voeding

• alles wat handig is voor het opbouwen van qi van de milt, is ook handig voor het qi van de dikke darm. Dat houdt alle basisprincipes van de Chinese voedingsleer in:
• eet meer gekookte of anderszins bereide maaltijden: vervang broodmaaltijden door gekookte maaltijden (deze kun je ook koud eten, zoals aardappelsalade, rijstsalade, eiersalade, koude gehaktballetjes, etc.)
• vermijd de magnetron
• vermijd een overmaat aan diepvries (de koude blijft in het eten zitten en kost je eigen kracht – dus qi – om het eten goed te kunnen verteren
• warm water drinken
• gebruik milde kruiden en specerijen, zoals dille, basilicum, bieslook: deze dynamiseren onze qi dus ook het qi wat de darmen aanstuurt

Wat ook nog helpt

• massage (blijf lezen!!)
• beweging (want dan breng je je qi op gang)
• ademhalingsoefeningen 

Massage tegen obstipatie

Voor een simpele en effectieve massage ging ik te rade bij mijn collega Floor Tuinstra. Ze is reflexoloog en heeft een boek geschreven over baby reflexologie “Reflexologie voor baby’s. Masseer de kwaaltjes van je kindje in 1 minuut weg.”

De massagetechnieken die Floor beschrijft, zijn in eerste instantie gericht op baby’s. Maar omdat de technieken een leven lang meegaan, werken ze natuurlijk net zo goed voor kinderen én volwassenen. Het fijne is dat deze massage via de voeten gaat.

Massage van de zonnevlecht – via je voet

Floor legde me uit dat deze massage diverse klachten in de buik kan verlichten. Massage van de zonnevlecht werkt kalmerend omdat de zonnevlecht correspondeert met het vlechtwerk van zenuwen achter onze maag. Dit zenuwnetwerk spreidt zich uit door de hele buikholte. Door dit punt via de voet te masseren, ontstaat er ontspanning in je buikholte en kun je klachten in je buik verlichten. Door de ontspanning en tegelijkertijd het stimuleren van de qi kan het lichaam ook beter ontlasting loslaten. Als er te weinig ontlasting is om los te laten dan is deze massagetechniek alsnog de eerste stap om de spijsvertering te ontspannen en weer kracht en Qi (energie) op te bouwen. Daarna zou je nog andere technieken kunnen doen.

Dus hier volgt de massage om obstipatie te verlichten. Je masseert beide voeten. Dat kan tegelijk of na elkaar.

1. op iedere voet een duim plaatsen
2. de duimen worden vlak onder de bal van de voet geplaatst (zie het plaatje), op het ronde bolletje/zonnevlecht
3. geef druk schuin naar boven
4. je kunt een pulserende druk geven
5. wissel eventueel van voet
6. doe dit elke dag 1 minuut

Wil je meer lezen over babyreflexologie, neem een kijkje op Floor’s website. Haar boek kun je hier inzien. Momenteel heeft ze juist een aanbieding. Nog even voor de zekerheid: dit is géén affilliate link; ik verdien hier helemaal niets aan. Dit is simpelweg een super tip die ik met jullie wilde en mocht delen. 😊

Overige activiteiten

15 maart: begin van de module voor professionals: TCM-voedingstherapie voor Milt en Maag; Zhong-geaccrediteerd; er zijn nog een paar plekken vrij.
21 maart: seminar voor professionals: Chinese voedingsleer bij kinderwens, tijdens de zwangerschap en na de bevalling; Zhong en FAGT-geaccrediteerd.
31 maart: workshop ‘Word je eigen voedingsconsulent’

Zero Waste tip: schimmel in de woning verwijderen

Als je last hebt van kleine schimmelplekjes in de badkamer, kun je dit middel proberen: baking soda en sterke natuurazijn. Meng deze 1:1. Let op: dit gaat bruisen. Meng dusdanig dat er een smeerbare pasta ontstaat. Dit smeer je op de schimmelplekken. Laat enkele uren inwerken en spoel dan af met water. Deze procedure moet je waarschijnlijk meerdere keren herhalen.