Boekbespreking en update
Meer dan 13 jaar geleden besloot ik om bij Barbara Temelie in de leer te gaan. Met meer dan 5 boeken die in bijna alle Europese landen zijn verschenen, was Barbara toen al de ‘goeroe’ van de Chinese voedingsleer.
Nadat ik eerder in Hamburg een weekend-seminar bij haar had gevolgd, wist ik: ik wil de hele opleiding bij haar doen. Voor mij was dit het begin van een complete omwenteling: ik vond een nieuw beroep en stapte (met knikkende knietjes) over van onderzoeker bij het RIVM naar een bestaan als zelfstandig ondernemer. Ik heb er geen seconde spijt van gehad.
‘Voeding volgens de Vijf Elementen’
Tegenwoordig zijn Barbara’s boeken in heel Europa bekend. In het Nederlands zijn er helaas maar twee boeken verkrijgbaar. Het basisboek ‘Voeding volgens de Vijf Elementen – Inleiding in de traditionele Chinese voedingsleer’ is al sinds 26 jaar op de Nederlandse markt. Als ik een bijscholing geef, is dit boek nog steeds verplichte literatuur. Het blijft een heel goed boek, waar je niet omheen kunt als je aan de slag wilt met de Chinese voedingsleer. Het enige nadeel: de Nederlandse uitgave is erg gedateerd.
Ik weet als geen ander dat de ontwikkelingen door gaan en er binnen enkele jaren weer veel nieuwe kennis is en ervaringen zijn die opgenomen zouden moeten worden in de boeken om een compleet beeld te schetsen. Mijn eigen boek is ‘maar’ 5 jaar oud. Maar ook ik kom al enkele dingen tegen die ik in de derde druk zeker wil aanpassen. Daarnaast komen er steeds nieuwe voedingstrends en diëten op de markt waarop ik wil in springen.
Ook de traditionele Chinese geneeskunde blijft dus een dynamisch geheel dat onderhevig is aan (moderne) ontwikkelingen. 26 jaar is dus een heel lange periode.
Het is jammer dat de Nederlandse uitgeverij alleen herdrukt en nooit herziet. Ik ben bang dat dit niet snel zal veranderen.
Update
Dit blogbericht is met name voor mensen die Barbara’s boek kennen en er ook mee werken. Ondanks – ik kan het niet vaak genoeg benadrukken – dat het een heel goed boek is, zijn sommige tekstdelen simpelweg niet meer actueel. De Duitse, originele versie, is dus inmiddels meerdere keren herzien. Daarom vandaag dit blogberichtje. Zo krijg je een kleine update gewoon maar via deze weg.
De energetische classificatie van voedingsmiddelen
oud ☹
In de oude Nederlandse versie staat dat de thermische werking van een voedingsmiddel betrekking heeft op de gekookte versie, indien het desbetreffende voedingsmiddel normaal gesproken ook gekookt zou worden gegeten.
update 😊
In de Duitse, herziene, versie is deze uitleg verdwenen. Terecht. Normaal gesproken heeft de thermische classificatie altijd betrekking op het onbewerkte voedingsmiddel – ook al zou je het op die manier misschien niet eten. Anders zou je erbij moeten zetten hoe het voedingsmiddel bewerkt was: een gestoomd visje is thermisch gezien namelijk net een ander verhaal dan een gerookt visje.
Ook bij tarwe zou je een vertekend beeld krijgen. Over het algemeen eten we tarwe namelijk niet meer gekookt, maar vooral in vorm van meel. Het tarwegraan heeft een heel andere thermische werking, namelijk verkoelend, dan het gemalen korrel: tarwemeel werkt juist verwarmend.
Kortom: in de lijsten staan de onbewerkte, ongekookte voedingsmiddelen genoemd. De enige uitzondering zijn producten die bij het maken al bepaalde bewerkingsstappen hebben doorlopen zoals azijn en schimmelkaas.
Maishaar-of maisbaardthee wel of niet drinken
Mijn mening over thee is vrij duidelijk: onderschat de werking niet, want elke thee heeft een medicinaal effect. Thee kan verhittend , verkoelend of uitdrogend werken. Daarom beveel ik aan om maximaal 2-3 kopjes thee per dag te drinken.
oud ☹
In de oude Nederlandse versie staat dat (alleen) neutrale theeën zoals maishaar- of maisbaardthee en sinaasappelbloesemthee geschikt zijn voor langdurig gebruik. Maishaar- of maisbaardthee is trouwens gemaakt van verse of gedroogde haartjes van de maiskolf.
De thee is dertig jaar geleden waarschijnlijk in het boek beland vanwege zijn neutrale thermische werking en om een tegenhanger te bieden voor de koude groene en de hete yogi-thee. Maar het was toen al niet de bedoeling dat mensen er overmatig veel van dronken. Maishaar- of maisbaardthee helpt om vocht af te voeren. Dat wil zeggen dat hij uiteindelijk tot uitdroging kan leiden.
update 😊
In de Duitse herziene versie is de maishaar- of maisbaardthee verdwenen. Er wordt heel duidelijk uitgelegd dat elke kruidenthee een medicinale werking heeft, die bij verkeerde of langdurig gebruik tot ziekte kan leiden. Vervolgens komt een pleidooi voor het drinken van heet water. Helemaal mee eens.
Yiniseren van spijzen: neutraliseren kan niet echt
oud ☹
In de oude Nederlandse versie staat dat yiniseren de werking van een oorspronkelijk warm voedingsmiddel kan neutraliseren. Yiniseren betekent dat je een verfrissend/koud voedingsmiddel aan een gerecht toevoegt. Bijvoorbeeld Chinese kool (verfrissend) aan een soep met lamsvlees (heet) toevoegen. Blancheren en koken in water zijn, in vergelijking met roken en barbecueën, yiniserende bereidingsmethoden. Dat geldt ook voor marineren en pickelen.
Hoe dan ook, echt ‘neutraliseren’ lukt bijna nooit.
update 😊
Een verfrissend of koud voedingsmiddel kan een hete bereiding wel beïnvloeden en tegengaan. Zo staat het ook in de Duitse update van het boek. Maar de indruk die de oude Nederlandse versie wekt, dat je – hoppa – alles lekker kunt neutraliseren, klopt dus niet.
Ik benadruk dit omdat ik deze vraag in elke workshop gesteld krijg. Tijdens de workshops leg ik altijd de thermische werking uit en geef natuurlijk ook voorbeelden. Voorbeelden van hete voedingsmiddelen zijn: kaneel, chili en gedroogde gember. Deze verhitten ons lichaam en kunnen onder meer leiden tot uitdroging, slaapstoornissen en inwendige onrust.
Koude voedingsmiddelen koelen ons spijsverteringsvuur af en kunnen leiden tot inwendige koude.
Het is een begrijpelijke gedachte dat je door heet met koud te combineren een voedingsmiddel of bereiding van zijn extreme thermische werking afbrengt.
Heel concreet vragen mensen zich dus af of je een (koude) banaan die je met kaneel (heet) bestrooit niet in een neutrale thermische werking kunt brengen. Of dat de koude van yoghurt niet door een vleugje chili (heet) kan worden opgeheven.
Nee, dat gaat dus niet. Hete en koude voedingsmiddelen zijn extreem in hun thermische werking. Als we voedingsmiddelen met extreme uiterste gaan combineren, dan heft dit elkaar niet zomaar op. Natuurlijk gaan ze met elkaar in werking en wordt de kerrie schotel ietsje milder als we er een lepel yoghurt aan toe voegen, maar helemaal opheffen, dat gaat dus niet. Twee extremen brengen elkaar níet in balans.
Afsluitende tip
Houd altijd in gedachte dat de Nederlandse editie van dit boek er al behoorlijk wat jaren op heeft zitten. Ga er maar van uit dat de auteur inmiddels sommige dingen anders zou schrijven zoals ze in de Duitse versie ook gedaan heeft.
Als je de meest recente versie van het boek wilt lezen, bestel dan de Duitse versie: Ernährung nach den Fünf Eelementen. Dit kan onder meer via Barbara’s website. (PS: Ik deel alleen de link en verdien hier niets aan 😉)
Zero waste – als je maar begint
Een tijd geleden kreeg ik bezoek van een studente die een artikel schreef over gezinnen die zero waste (proberen te) leven. Ze had me gevonden via mijn blogbericht en wilde me graag interviewen. Hiervoor kwam ze me thuis opzoeken en we gingen na het gesprek ook nog samen boodschappen doen.
Tijdens het gesprek merkte ik dat ik me best vaak aan het verontschuldigen was – voor alle dingen die naar mijn idee nog niet zero waste waren: De prullenbak was nog steeds te vol. Mijn dochter had nog steeds te veel playmobil. De enkele plastic verpakking die tijdens zero waste boodschappen doen op de kassaband belandde, liet me blozen.
Achteraf dacht ik: wat stom van mij en ook zo jammer. Want ik mag juist trots zijn op dat wat we wél allemaal doen! We kopen geen keukendoekjes en zakdoekjes meer. We gebruiken vaste shampoo in plaats van shampoo uit plastic flessen. We hebben een bezem in plaats van een stofzuiger, noem maar op. Dus, al behoorlijk wat.
Het streven naar ‘perfecte zero waste’ maakt dat we verlamt kunnen raken. En uiteindelijk helemaal niets meer doen in plaats van in ieder geval al kleine stappen te nemen.
De beste zero waste tip is dan misschien ook maar gewoon met iets te beginnen, ook al is het nog zo klein. Want als iedereen zo’n piepkleine stap zet, dan zet het wel iets groots in beweging.