Het zwarte schijfje

We wisten ons er geen raad mee: het zwarte schijfje onherkenbaar ‘iets’ op het bordje van mijn vriend. Het was iets dierlijks, maar wat precies?

Ik zat in Schotland. Heerlijk. Een week vakantie. Mijn vriend en ik waren in een eettentje beland op de Ilse of Skye. Het was al rond lunchtijd maar het menu gaf duidelijk aan dat het ‘Schotse ontbijt’ de hele dag kon worden besteld.

Mijn vriend – een parasympaticus (dat wil zeggen: één van de twee types rood-vlees en vet-eters) – ging ervoor. En mijn voedingsdeskundige-hart keek geïnteresseerd mee.

Je moet weten dat mijn vriend nog geen twee jaar geleden probeerde om vegetarisch te eten. Het ging hem helemaal niet slecht af maar nadat we er achter kwamen dat zijn stofwisselingstype hoort bij de rood-vlees-  en vet-eters, begon hij meer (uiteraard biologisch) vlees en vet te eten. Nu zie ik hem opbloeien en genieten. En dus een echt Schots ontbijt bestellen, omdat dit hem veel beter voedt dan een granenpapje.

De oplossing

Google bracht licht in het donker: het zwarte schijfje was blackpudding. Klinkt als een pudding van donkere chocolade. Maar ik moet je teleurstellen. Blackpudding is gemaakt van varkens- of ander dierlijk bloed. Gemengd met havermout, kruiden en (runder)vet wordt de pudding in een worstvel gekookt en vervolgens in schijfjes gesneden en gebakken als ontbijt gerecht geserveerd. In 2016 werd blackpudding trouwens door een website uitgeroepen tot superfood, naast broccoli en spinazie. De website claimde dit door te verwijzen naar het hoge gehalte aan ijzer en zink – en zorgde voor een felle discussie in de media…

Naast blackpudding lag er nog een ander donker schijfje op het bord. Maar daarop hadden we ons al voorbereid, inclusief de ‘making of’ op You Tube: Haggis is hét Schotse nationale gerecht. Het bestaat uit een mengeling van long, hart en lever van het schaap met havervlokken en kruiden. Dit mengsel wordt gekookt in een schapenmaag. De Schotse dichter Robert Bruns heeft er zelfs een gedicht over geschreven. Slik.

Mijn leermoment

Twintig jaar geleden had ik zeker geen van de donkere vlees-schijfjes geproefd. Toen had ik dit bord barbaars gevonden. Misschien zelfs de koper van het bordje als ongedisciplineerd afgestempeld. Er bestond zelf de kans – ik heb moeite om dit toe te geven – dat ik kokhalsgeluiden had gemaakt en met een arrogante blik aan mijn groentesoepje was begonnen. Pfff, zo veel vlees was toch echt niet nodig! Of wel?

Gelukkig zijn we hier om te leren. En zo heb ook ik mijn les geleerd.

Zelf heb ik het stofwisselingstype ‘sympaticus’. Dat wil zeggen dat ik een koolhydraateter ben. Niet zo raar dat (veel) vlees me niet echt trekt. Ik kan zelfs vegetarisch leven zonder dat mijn lichaam daar schade aan ondervindt.  In feite heb ik dit (op vis na) bijna 14 jaar gedaan. Het kostte me geen moeite. Ik begon pas weer iets meer dierlijk eiwit te eten toen ik enkele maanden na de bevalling van mijn dochter bloedeloos aan de kassa van de AH stond en bijna flauw viel. Maar dat is stof voor een andere blog.

Inmiddels weet ik dat iedereen een eigen stofwisselingstype heeft en dat er mensen zijn die simpelweg meer vlees en vet nodig hebben. Zij zouden ziek worden als ze vegetarisch zouden eten. Net als een koolhydraat-eter tegen zijn behoefte in gaat als hij ineens overschakelt op een koolhydraatarm dieet. Ik ga ervan uit dat er in Schotland veel rood-vlees- en vet-eters zijn, die dus vet en dierlijk eiwit, inclusief orgaanvlees, nodig hebben. En voor hen kan zo’n blackpudding wel degelijk een superfood zijn.

Ondanks dat ik aan een paar hapjes genoeg had, moest ik toegeven dat beide plakjes best lekker waren.

Logisch

Schotland is een ongelooflijk mooi land – maar ook een land met veel regen en vochtige nevels. Niet alleen de highlands zijn ruw en wild en winderig.

Voor mij is het logisch dat hun traditionele eten niet bestaat uit een groentesoepje – ook al had je mij daarmee blijer gemaakt.

Vette vis zorgt voor de voorziening in omega drie vetten. Schapenvlees is verwarmend, haver (in de Haggis, in veel koekjes) ook…Dit geeft kracht, een bescherming tegen de onstuimige weersomstandigheden. Ondenkbaar dat ze daar (over)-leefden op salade en fruit.

Joepie! Ook glutenvrij

Waar je in Nederland vaak naar glutenvrije gerechten moet zoeken, was het in Schotland heel gemakkelijk om aan glutenvrije maaltijden te komen. Geen tarwebrood bij de vis willen eten? Geen probleem, hier heb je glutenvrije havercrackers. Zelfs glutenvrije fish ‘n chips waren verkrijgbaar. Daar werd ik zo blij van.

Wat ik ook weer interessant vond: de patat werd gefrituurd in ossenwit – geheel volgens de traditie. Ossenwit en reuzel zijn de vetten van onze voorouders en veel stabieler dan zonnebloemolie. En omdat de dieren (toen) vooral gras aten in plaats van vetgemest werden met granen, zat er in dit vet ook behoorlijk wat omega 3.

Überhaupt was het eten in Schotland fan-tas-tisch! Overal puur en van hele goede kwaliteit.

Mocht je veganist zijn (en de tekst tot hier hebben volgehouden), dan kan ik je geruststellen. Ook in Schotland kun je je hart ophalen. Inmiddels zijn alle gangbare voedingsstijlen aangekomen – maar geheel volgens de traditie is het dus niet.

Zero waste tip

De één seconde zero waste tip: maak je plastic vloeibare zeeppompjes op en koop alleen nog niet ingepakte stukjes zeep. Je kunt ze echt óveral krijgen! Let er wel op dat ze niet zijn gemaakt van palmolie.