‘Ik dacht gewoon: als ik het koud heb, dan moet ik meer gember eten’. Deze opvatting kom ik bij veel cliënten tegen. Ze hebben zich al een beetje ingelezen in de Chinese voedingsleer en herkenden zich in de beschrijvingen van de verschillende symptomen. Soms kregen cliënten ook het advies van een TCM-therapeut om bijvoorbeeld veel gemberthee te drinken. En het lijkt zo gek nog niet: vaak wordt in de TCM-literatuur het plaatje geschetst van mevrouw Koukleum.

Mevrouw Koukleum

Mevrouw Koukleum heeft het altijd koud. De voeten zijn koud, de handen ook, soms het hele lichaam tot op het bot. Daarnaast mist mevrouw Koukleum energie.
De kou-klachten worden in de meeste gevallen veroorzaakt door een zogenaamd yang tekort. Vertaald betekent dit: de vuur-component in ons lichaam is verzwakt. Alle functies staan op een lager pitje. Het gevolg is een gebrek aan warmte en energie in alle orgaansystemen.
Mevrouw Koukleum, zo adviseren de boeken, moet meer verwarmende voedingsmiddelen eten. Want, zo de redenering, deze bouwen het yang in het lichaam op. Kaneel, gember en kerrie zouden dus goede remedies zijn.
Toen ik begon om meer te lezen over de Chinese voedingsleer herkende ik mezelf ook direct in deze beschrijving. Koude voeten: ja, Koude handen: ook. Dus ik volgde het advies (dit was tijdens mijn ‘try and error’ periode) dat ik zwart op wit voor me had liggen: ‘verwarm je lichaam door verwarmende kruiden en specerijen aan je eten toe te voegen’. Kaneel en gember at ik vervolgens bijna dagelijks. Gelukkig was ik toen nog jonger, waardoor de schade beperkt bleef. Had ik dit op latere leeftijd geprobeerd, had ik me binnen de kortste periode rechtstreeks in een ander onevenwicht gekatapulteerd.

Explosies door hete kruiden en specerijen

Inmiddels weet ik gelukkig beter.
Klopt het dan niet dan je bij kou verwarmende voedingsmiddelen moet eten?
Het antwoord is genuanceerder dan we denken. Als je klachten hebt zoals koude handen en voeten, dan mist er yang in je lichaam. En die mag – moet zelfs – worden ondersteund. Maar gember, knoflook en chili zijn niet de juiste hulpmiddelen. Deze kruiden hebben namelijk een extreem verhittende werking. Op mijn poster heb ik onder het kopje ‘hete voedingsmiddelen’ daarnaast nog 20 andere voedingsmiddelen in kaart gebracht die extreem verhittend werken. Voorbeelden zijn: gedroogde gember, knoflook, likeur, kaneel, lamsvlees, chili, steranijs en cacao.
Deze voedingsmiddelen veroorzaken bij wijze van spreken kleine explosies in je lijf, zo heet zijn ze. Deze explosies leiden eventjes tot veel hitte, maar daarna kan het juist weer heel koud worden. Er is geen sprake van een geleidelijke en duurzame warmte.
Hete kruiden zetten daarnaast je poriën open. Dat is niet handig als de buitentemperatuur weer lager wordt, want dan kan de kou direct het lijf binnenkomen. Het effect is dan juist averechts: de kou in je lichaam verergert.

…en ook nog een paar thermisch warme voedingsmiddelen om mee uit te kijken
Het zijn niet alleen de thermisch hete voedingsmiddelen waarmee we uit moeten kijken. Ook veel verwarmende voedingsmiddelen hebben een te extreme werking op het lichaam. Denk aan mosterd, verse gember, mierikswortel, masala, wasabi, rozemarijn en tijm. Deze worden thermisch als ‘warm’ geclassificeerd maar zijn voor de meeste mensen nog steeds té verwarmend. Ook hiermee zouden we voorzichtig om moeten gaan.

Alles heeft twee kanten

Verhittende en (sommige) verwarmende voedingsmiddelen zijn dus te explosief om geleidelijke en duurzame warmte te brengen. Daarnaast is er nog een belangrijk punt: Tijdens mijn werk als voedingstherapeut heb ik maar weinig cliënten – misschien niet meer dan tien tijdens de afgelopen jaren – meegemaakt die uitsluitend last hadden van ‘koudekenmerken’ oftewel een yang tekort.
Bij de moderne, gehaaste en drukke mens is in veel gevallen (ook) het yin aangetast. Een tekort aan yin merk je onder andere door inwendige onrust, slaapstoornissen, droogte, ’s nachts zweten, opvliegers.
Het kan dus zijn dat je én koude voeten hebt én ook last hebt van opvliegers of ‘s nachts transpireren. In dit geval is het echt (!) niet aan te raden om gember en dergelijke warme voedingsmiddelen te introduceren. Misschien dat je koude voeten iets warmer worden (de kans is klein, zie de uitleg boven), maar veel waarschijnlijker is dat je het kleine restje yin in je lichaam ook nog stuk maakt. Met het gevolg dat de onrust en de slaapstoornissen alleen nog maar toenemen.

Hoe kom je aan warmte zonder explosies te veroorzaken?

  • Als je het koud hebt, eet vooral gekookte (in de oven gebakken, gestoofde, etc.) maaltijden. De warmte voeg je dus niet toe door op je salade chili te strooien!
  • Chili, peper, knoflook en de rest van de verhittende voedingsmiddelen zijn niet bedoeld voor dagelijks gebruik. Dat is voor niemand goed. Zeker niet als je de 40 bent gepasseerd en je lichaamssappen en yin van nature minder worden.
  • Neem milde kruiden en specerijen, zoals citroengras, kurkuma, verse koriander, dille, laurierblad. Deze brengen ook dynamiek en Qi in je eten, maar leiden niet tot extreme hitte.
  • Kijk kritisch naar de theesoorten die je gebruikt. In veel thee zit gedroogde gember, kaneel of cacao. Gekookt water is altijd prima.

Nieuw op de site

Artikel voor het Massage Magazine: ‘Ontspannen met voeding – tips vanuit de Chinese voedingsleer’

Workshops en bijscholingen
De workshop op 25 november ‘Word je eigen voedingsconsulent’ is vol.
Beide data van de bijscholing van Karin Stalzer ‘Nutrition for different metabolic types combined with TCM’ is ook vol.
Momenteel ben ik druk bezig met de planning van 2018. De data maak ik via facebook en deze nieuwsbrief bekend.
Bijscholing voor TCM-therapeuten in België: Op 21 oktober geeft ik bij het OTCG in Antwerpen een bijscholing voor TCM therapeuten. Het onderwerp is ‘De spijsvertering als basis voor gezondheid’. Hier vind je meer informatie.